Σε νέες απειλές προχώρησε χθες, Δευτέρα, η Ρωσία για τερματισμό της διεθνούς συμφωνία που επιτρέπει την εξαγωγή ουκρανικών σιτηρών. Σημειώνεται ότι οι επιθεωρήσεις πλοίων που τα μεταφέρουν ανεστάλησαν προσωρινά την περασμένη εβδομάδα, ενώ σήμερα ο ΟΗΕ προσέφερε έναν «δρόμο» που θα επιτρέψει την παράταση της ισχύος της συμφωνίας.
Οι «τρομοκρατικές επιθέσεις από το καθεστώς του Κιέβου απειλούν τη νέα παράταση της «συμφωνίας για τα σιτηρά» μετά τη 18η Μαΐου», διεμήνυσε το υπουργείο Άμυνας της Ρωσίας με ανακοίνωση Τύπου που δημοσιοποίησε χθες Δευτέρα το βράδυ.
Η Μόσχα, που προχώρησε σε στρατιωτική εισβολή στην Ουκρανία πριν από 14 μήνες, κατηγόρησε τις ουκρανικές δυνάμεις πως χρησιμοποίησαν τηλεκατευθυνόμενα μη επανδρωμένα σκάφη επιφανείας για να επιτεθούν στον ρωσικό στόλο της Μαύρης Θάλασσας τον περασμένο και τον τρέχοντα μήνα. Ο στόλος έχει βάσεις στη χερσόνησο της Κριμαίας, που προσάρτησε η Ρωσία το 2014, κάτι που η διεθνής κοινότητα δεν αναγνωρίζει.
Το Κίεβο δεν έχει αντιδράσει μέχρι στιγμής.
Η κυβέρνηση της Ρωσίας έχει απειλήσει επανειλημμένα να ακυρώσει τη συμφωνία για την εξαγωγή σιτηρών, που παρατάθηκε για 60 ημέρες στα μέσα Μαρτίου.
Το Κρεμλίνο στηλιτεύει ιδίως πως η απαλλαγή των ρωσικών λιπασμάτων από τις κυρώσεις που έχουν επιβληθεί στη Μόσχα δεν εφαρμόζεται όπως θα έπρεπε.
Όταν άρχισε ο πόλεμος, η Ρωσία επέβαλε αποκλεισμό στα ουκρανικά λιμάνια στη Μαύρη Θάλασσα για μήνες, αποτρέποντας τις εξαγωγές σιτηρών, γεγονός που ήγειρε ανησυχίες για ξέσπασμα λιμού τόσο στην ίδια την Ουκρανία όσο και σε αναπτυσσόμενες χώρες. Η Ουκρανία και η Ρωσία συγκαταλέγονται στους σημαντικότερους εξαγωγείς σιτηρών στον κόσμο: σε αυτές αναλογούσε σχεδόν το ένα τέταρτο των ποσοτήτων που διατίθενται σε παγκόσμια κλίμακα προτού ξεσπάσει η ένοπλη σύρραξη.
Το καλοκαίρι του 2022, τα Ηνωμένα Έθνη και η Τουρκία μεσολάβησαν και πέτυχαν την άρση του αποκλεισμού των λιμανιών και τη σύναψη συμφωνίας για τις εξαγωγές σιτηρών, που επέτρεψε να εξαχθούν εκατομμύρια τόνοι τροφίμων.
Η συμφωνία προβλέπει την εξαγωγή μέσω τριών λιμανιών, με την Τουρκία να διαδραματίζει μεσολαβητικό ρόλο. Η εφαρμογή της θεωρείται κρίσιμη για την αποτροπή της εκδήλωσης ανθρωπιστικών κρίσεων σε αναπτυσσόμενες χώρες και για να ελέγχονται οι τιμές των τροφίμων παγκοσμίως.
Η πρόταση του ΟΗΕ για παράταση της συμφωνίας
Στο μεταξύ, ο Γενικός Γραμματέας του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών πρότεινε έναν «δρόμο μπροστά» που θα επιτρέψει την παράταση της ισχύος της συμφωνίας για τις εξαγωγές ουκρανικών σιτηρών, ανακοίνωσαν χθες οι υπηρεσίες του έπειτα από συνάντησή του με τον Ρώσο υπουργό Εξωτερικών στη Νέα Υόρκη.
Ο Αντόνιο Γκουτέρες επέδωσε στον Σεργκέι Λαβρόφ «επιστολή προς τον πρόεδρο (της Ρωσίας) Βλαντίμιρ Πούτιν που περιγράφει σε αδρές γραμμές τον προτεινόμενο δρόμο μπροστά για να βελτιωθεί, να παραταθεί και να επεκταθεί» η συμφωνία που επιτρέπει από τον Ιούλιο του 2022 την εξαγωγή ουκρανικών σιτηρών μέσω της Μαύρης Θάλασσας παρά την ένοπλη σύρραξη, σύμφωνα με την ανακοίνωση.
Παρόμοια επιστολή έχει σταλεί «στα άλλα δύο συμβαλλόμενα μέρη» της συμφωνίας, που θεωρείται κεφαλαιώδης για την παγκόσμια διατροφική ασφάλεια, με άλλα λόγια στην Ουκρανία και την Τουρκία.
Η Πρωτοβουλία για την Ασφαλή Εξαγωγή Σιτηρών και Τροφίμων από Ουκρανικά Λιμάνια, ή Πρωτοβουλία της Μαύρης Θάλασσας για τα Σιτηρά, ανανεώθηκε, για δεύτερη φορά, τη 19η Μαρτίου. Όμως η Ρωσία επέμεινε η παράταση να έχει διάρκεια 60 ημερών και όχι 120, προβάλλοντας τις ενστάσεις της όσον αφορά την εφαρμογή παράλληλης συμφωνίας για τις δικές της εξαγωγές αγροτικών προϊόντων, ιδίως λιπασμάτων, που εμποδίζεται από τις δυτικές κυρώσεις.
Στα μέσα Απριλίου, και ξανά χθες Δευτέρα, η Μόσχα απείλησε να τερματίσει τη συμφωνία τη 18η Μαΐου αν δεν εκπληρωθούν οι όροι που θέτει, κυρίως αν δεν υπάρξει άρση των εμποδίων για τις εξαγωγές των δικών της αγροτικών προϊόντων και επανασύνδεση στο διεθνές τραπεζικό σύστημα SWIFT της ρωσικής τράπεζας Rosselkhozbank, η οποία ειδικεύεται στις αγροτικές συναλλαγές.
Ο ΓΓ του ΟΗΕ «κατέγραψε τις ανησυχίες της Ρωσικής Ομοσπονδίας» για την εφαρμογή της συμφωνίας όσον αφορά τις εξαγωγές των δικών της διατροφικών προϊόντων και λιπασμάτων και «παρέδωσε λεπτομερή έκθεση για την πρόοδο που έχει γίνει» για το ζήτημα, σύμφωνα με τις υπηρεσίες του, που τόνισαν ότι ο ΟΗΕ θα «συνεχίσει το έργο του» για να «αντιμετωπιστούν τα εναπομείναντα προβλήματα».
Όμως «μέχρι τώρα, δεν έχει σημειωθεί πολλή πρόοδος», σχολίασε ο Σεργκέι Λαβρόφ, σύμφωνα με ανακοίνωση των υπηρεσιών του, στηλιτεύοντας την έλλειψη «βούλησης από δυτικές χώρες να κάνουν αληθινά αυτό που είναι απαραίτητο για να τεθούν επιτυχώς σε εφαρμογή» και οι δυο πτυχές του φακέλου.
«Θα μελετήσουμε τις ιδέες που μας υπέβαλε (ο ΓΓ του ΟΗΕ) γραπτώς», πρόσθεσε.
Ακόμη, ο κ. Γκουτέρες εξέφρασε τις «ανησυχίες» του για τα «πρόσφατα εμπόδια» στην «καθημερινή λειτουργία» του Κέντρου Συντονισμού της εφαρμογής της συμφωνίας, στο οποίο συμμετέχουν αντιπρόσωποι των τεσσάρων μερών (Ουκρανία, Ρωσία, ΟΗΕ, Τουρκία).
