Σε συνέδριο που διοργάνωσε η Βελγική Προεδρία της ΕΕ στις Βρυξέλλες στις 8 Φεβρουαρίου, με θέμα το συνταξιοδοτικό χάσμα των φύλων συμμετείχε ως ομιλητής ο υφυπουργός Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης Πάνος Τσακλόγλου.
Ο κ. Τσακλόγλου τόνισε ότι στα περισσότερα κράτη μέλη τα συνταξιοδοτικά συστήματα είναι, κυρίως, διανεμητικά. Σε τέτοια συστήματα, οι μισθολογικές διαφορές μεταφράζονται σε συνταξιοδοτικές διαφορές. Επομένως, κάθε είδους πολιτική που ενθαρρύνει τη συμμετοχή των γυναικών στο εργατικό δυναμικό, συμβάλει στη μείωση του συνταξιοδοτικού χάσματος. Επιπλέον, συνήθως τα ποσοστά ανεργίας των γυναικών είναι υψηλότερα από αυτά των ανδρών και οι γυναίκες υποεκπροσωπούνται σε διευθυντικές θέσεις και στην επιχειρηματικότητα. Πολιτικές που μπορούν να μετριάσουν αυτές τις επιπτώσεις περιλαμβάνουν:
- Διαθεσιμότητα υψηλής ποιότητας βρεφονηπιακών και παιδικών σταθμών που να καλύπτουν όλο τον πληθυσμό, καθώς και δραστηριότητες ολοήμερου σχολείου
- Προώθηση ευέλικτων μορφών εργασίας
- Ενθάρρυνση και προώθηση της γυναικείας επιχειρηματικότητας
- Υιοθέτηση πολιτικών με στόχο να σπάσει η «γυάλινη οροφή»
- Παροχή εισφορών κοινωνικής ασφάλισης σε περιόδους άδειας μητρότητας, ανεργίας και φροντίδας ατόμων με αναπηρία ή ηλικιωμένων μελών της οικογένειας
Παρόλο που στις περισσότερες χώρες το ποσοστό συμμετοχής των γυναικών στην τριτοβάθμια εκπαίδευση είναι υψηλότερο από αυτό των ανδρών, οι γυναίκες εξακολουθούν να υποεκπροσωπούνται σε σχολές STEM (Φυσικών Επιστημών, Μηχανικών, κλπ) που προσφέρουν υψηλές αποδοχές.
Επομένως, θα πρέπει να υπάρξει:
- Ενθάρρυνση των γυναικών να συμμετέχουν στους τομείς STEM
Επιπλέον, οι συνταξιοδοτικές πολιτικές μπορούν να διαδραματίσουν σημαντικό ρόλο στη κάλυψη του συνταξιοδοτικού χάσματος - Κατάργηση των κινήτρων για πρόωρη συνταξιοδότηση που απευθύνονται κυρίως στις γυναίκες.
- Εξάλειψη των διαφορών φύλου στην εκ του νόμου νόμιμη ηλικία συνταξιοδότησης
- Προώθηση συνταξιοδοτικών συστημάτων που ενσωματώνουν μια «εθνική» σύνταξη που καταβάλλεται απευθείας από τον προϋπολογισμό ή μια κατώτατη σύνταξη
Σε όλα τα κράτη-μέλη τα κεφαλαιοποιητικά συνταξιοδοτικά συστήματα παίζουν όλο και σημαντικότερο ρόλο, αλλά, συνήθης, ο «οικονομικός αλφαβητισμός των γυναικών είναι χαμηλότερος από αυτόν των ανδρών. Κατά συνέπεια είναι επιθυμητή η
- Προώθηση προγραμμάτων χρηματοοικονομικής παιδείας
Τέλος, δεδομένου ότι ορισμένες χώρες βρίσκονται σε καλύτερη θέση από άλλες σε ορισμένους από τους παραπάνω τομείς
- Ανταλλαγή πληροφοριών και βέλτιστων πρακτικών σε επίπεδο ΕΕ
- Αλλά και έκδοση κατάλληλων κοινοτικών οδηγιών προς τα κράτη-μέλη, όπως αυτή για τη συμφιλίωση επαγγελματικής και οικογενειακής ζωής
Προτάσεις για την παρακολούθηση του χάσματος στις αμοιβές μεταξύ των δύο φύλων και των συνταξιοδοτικών διαφορών τόσο σε επίπεδο ΕΕ όσο και σε επίπεδο κρατών μελών
Ο κύριος Τσακλόγλου επεσήμανε ότι κανένας μεμονωμένος δείκτης δεν μπορεί να δώσει μια πλήρη εικόνα όλων των πτυχών του χάσματος αμοιβών ή των συνταξιοδοτικών διαφορών μεταξύ των φύλων. Ως εκ τούτου, θα πρέπει να χρησιμοποιούνται ποικίλοι δείκτες για την παρακολούθησή τους.
Για να έχουμε μια ολοκληρωμένη εικόνα των διαφορών μεταξύ των φύλων στην αγορά εργασίας, οι πληροφορίες για τη διαφορά στις μέσες αμοιβές και στις μέσες αμοιβές ανά ώρα εργασίας θα πρέπει να συνδυαστούν με αντίστοιχες πληροφορίες για τις έμφυλες διαφορές στα ποσοστά συμμετοχής στο εργατικό δυναμικό, τα ποσοστά ανεργίας, τα ποσοστά μερικής απασχόλησης και τις διαφορές μεταξύ των φύλων σε διευθυντικές θέσεις.
Όσον αφορά στο χάσμα των φύλων στις συντάξεις, ο πιο συχνά χρησιμοποιούμενος δείκτης είναι η ποσοστιαία διαφορά στη μέση σύνταξη ανδρών και γυναικών για συγκεκριμένες ηλικιακές ομάδες συνταξιούχων. Για να έχουμε μία ξεκάθαρη εικόνα για το κατά πόσον οι διαφορές στις αμοιβές μεταφράζονται σε διαφορές στις συντάξεις, είναι πολύ χρήσιμη η σύγκριση σε επίπεδο ατόμων που λαμβάνουν αποκλειστικά συντάξεις γήρατος.
Επιπρόσθετα, εκτιμήσεις των ποσοστών αναπλήρωσης για τα δύο φύλα, αλλά και εκτιμήσεις των ποσοστών απόδοσης των ασφαλιστικών τους εισφορών μπορούν να παρέχουν χρήσιμες επιπρόσθετες πληροφορίες για την εκτίμηση της υφιστάμενης κατάστασης αλλά και για το σχεδιασμό αποτελεσματικών πολιτικών. Όμως, δεδομένου ότι οι συντάξεις χηρείας είναι χαμηλότερες από τις συντάξεις γήρατος, η εστίαση στους συνταξιούχους που λαμβάνουν αποκλειστικά συντάξεις γήρατος είναι πιθανό να παρέχει πρόσθετες πολύτιμες πληροφορίες. Οι διαφορές μεταξύ των φύλων στα ποσοστά αναπλήρωσης μπορούν επίσης να ρίξουν φως στη φύση του χάσματος στις συντάξεις μεταξύ των φύλων.
Τέλος, οι κυβερνήσεις και τα ευρωπαϊκά θεσμικά όργανα θα πρέπει να ενθαρρυνθούν να υποστηρίξουν μελέτες που εξετάζουν συγκεκριμένες πτυχές της ισότητας των φύλων, ιδίως σε ένα συγκριτικό πλαίσιο μεταξύ των κρατών-μελών της ΕΕ.