Οι δίαυλοι επικοινωνίας με την Άγκυρα λειτουργούν, γι’ αυτό και το πρόσφατο περιστατικό στα Ίμια εκτονώθηκε γρήγορα, τονίζει στην συνέντευξή του στην “Κ” ο Υπουργός Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής Χρήστος Στυλιανίδης. Η συνεργασία με τις τουρκικές αρχές για την αντιμετώπιση του μεταναστευτικού είναι διαρκής, υπογραμμίζει, λέγοντας παράλληλα ότι δεν υπάρχουν κοινές περιπολίες και ούτε πρόκειται να γίνουν. Χαρακτηρίζει την απόφαση για συμμετοχή στην αποστολή στην Ερυθρά Θάλασσα επιβεβλημένη, εφόσον η Ελλάδα επιθυμεί διεθνή ρόλο. Αναφέρεται, ακόμα, στην πράσινη μετάβαση της ναυτιλίας, αλλά και στην προσπάθεια να δοθούν κίνητρα για την επιστροφή των νέων στο ναυτικό επάγγελμα.
Καταγράφηκε ένα περιστατικό στα Ίμια πριν λίγες ημέρες. Πως το αξιολογείτε;
Εκ του αποτελέσματος αποδεικνύεται ότι το περιστατικό ήταν ήσσονος σημασίας. Οι δίαυλοι επικοινωνίας δούλεψαν και σε λίγη ώρα όλα ομαλοποιήθηκαν. Συνεχίζουμε να διατηρούμε το κλίμα αποφυγής εντάσεων, το οποίο, κατά την άποψή μου σε αυτή τη συγκυρία της γεωπολιτικής αστάθειας σε όλη τη περιοχή συμφέρει και τις δύο χώρες. Αυτά τα ήσσονος σημασίας γεγονότα εμείς τα αντιμετωπίζουμε διαφυλάττοντας ταυτόχρονα τα ελληνικά σύνορα.
Μπορούμε να πούμε ότι ήταν ένα τεστ για τη λειτουργία των διαύλων;
Οι δίαυλοι λειτουργούν 24 ώρες το 24ωρο. Είμαστε σε συνεχή επαφή, ειδικά μετά την επίσκεψή μου στην Άγκυρα. Έτυχε πολλές φορές να γίνει πολύ αποτελεσματική διαχείριση μεταναστευτικών ροών εξαιτίας αυτής της συνεχούς ανταλλαγής πληροφοριών και διαρκούς επικοινωνίας. Στην Άγκυρα αποφασίστηκε μια άτυπη συνεργασία που υπήρχε μέχρι τώρα να γίνει πολύ πιο συστηματική και να αποκτήσει χαρακτήρα κοινής αντιμετώπισης των προκλήσεων. Να σταματήσουμε να κινούμαστε σε παράλληλες, μη συγκλίνουσες, πορείες στο μεταναστευτικό. Θα προσπαθήσουμε, όσο είναι δυνατόν σε μια θάλασσα με δύσκολες καιρικές συνθήκες, όπως είναι το Αιγαίο, να είμαστε αποτελεσματικοί επί του πεδίου, ανταλλάσσοντας πληροφορίες. Θέλω να άρω οποιεσδήποτε εντυπώσεις που δημιουργήθηκαν από δημοσιογραφικές πληροφορίες σχετικά με δήθεν κοινές περιπολίες. Δεν συζητήθηκε ποτέ τέτοιο πράγμα και πιστεύω ότι δεν είναι και σωστό να μιλάμε για κοινές περιπολίες. Η από κοινού αντιμετώπιση σημαίνει πολλά άλλα πράγματα, όχι όμως κοινές περιπολίες. Αυτό που τέθηκε στην Άγκυρα, ήταν σωστό και το αποδέχθηκε η τουρκική πλευρά. Δηλαδή, πέρα από το ρόλο του Λιμενικού Σώματος και της Τουρκικής Ακτοφυλακής, να υπάρχει επικοινωνία των δύο Αρχηγών αν χρειαστεί. Ήταν παρών και ο Αρχηγός της Στρατοχωροφυλακής στην Άγκυρα και συμφωνήθηκε ότι θα πρέπει να έχουμε αποτελέσματα πριν βάλουν οι διακινητές τις βάρκες στη θάλασσα. Στις αρχές Μαρτίου θα έχουμε συνάντηση με τους περιφερειακούς διοικητές των δύο ακτοφυλακών ώστε να γίνει ένας επιχειρησιακός απολογισμός, της πρώτης περιόδου και να δούμε πως θα βελτιωθούμε πρακτικά και σε τοπικό επίπεδο.
Για το μεταναστευτικό υπάρχει η διμερής συνεργασία αλλά και το ευρωπαϊκό πλαίσιο.
Στις συναντήσεις μας στην Αθήνα και την Άγκυρα με τον Υπουργό Εσωτερικών Αλί Γερλίκαγια δεν μας τέθηκε θέμα αναθεώρησης της κοινής δήλωσης Ε.Ε.-Τουρκίας του 2016. Θα έλεγα, εν είδει πολιτικής ανάλυσης, από την τουρκική πλευρά επιδιώκεται για λόγους δικούς τους, να δημιουργηθεί ένα μοντέλο ελληνοτουρκικής συνεργασίας στο μεταναστευτικό. Διότι στέλνει ένα μήνυμα προς τους εταίρους στην Ε.Ε. ότι η Τουρκία είναι ένας αξιόπιστος εταίρος στο μεταναστευτικό. Θέλουν με κάθε τρόπο να σταματήσουν να είναι χώρα «τράνζιτ» προς την Ευρώπη. Αυτό που επιβεβαιώθηκε στην Άγκυρα και επιβεβαιώνεται κάθε μέρα στο πεδίο είναι ότι η διαχείριση του μεταναστευτικού με ένα νέο τρόπο θα οδηγήσει σε κοινά οφέλη (win-win). Μειώνονται οι μεταναστευτικές ροές προς τη χώρα μας, μειώνεται η πίεση στις δομές φιλοξενίας και ούτε η Ελλάδα θα είναι πλέον χώρα «τράνζιτ».
Δεν τους ενδιαφέρει να μοιραστεί η Ευρώπη το οικονομικό βάρος;
Θα το ήθελαν, αλλά προς το παρόν δεν το βάζουν στη συζήτηση για τη διαχείριση των μεταναστευτικών ροών μεταξύ Ελλάδας-Τουρκίας ή και στο τρίγωνο με τη Βουλγαρία.
Μήπως παίζει ρόλο και ο καιρός; Με τη βελτίωση του καιρού προς την άνοιξη είναι πιθανή η αύξηση εκ νέου των ροών;
Ακριβώς το αντίθετο. Βολεύουν τους διακινητές τα 7-8 μποφόρ, καθώς μειώνονται τα περιθώρια αντίδρασης των Αρχών, τη στιγμή που οι ίδιοι αδιαφορούν πλήρως για την ανθρώπινη ζωή. Σε τέτοιες συνθήκες υπάρχει πάντα ο κίνδυνος να μην μπορέσουμε να σώσουμε ανθρώπινες ζωές. Και εμάς μας ενδιαφέρει πάνω απ’ όλα η προστασία της ανθρώπινης ζωής. Το μεγάλο πρόβλημα μας είναι ο κακός καιρός. Σας μεταφέρω ενημέρωση του Αρχηγού του Λ.ιμενικού Σώματος τώρα. Την περασμένη Κυριακή είχαμε μόλις τρία περιστατικά στη Χίο και δύο στη Λέσβο. Και μου επιβεβαίωσε ότι με καλές καιρικές συνθήκες τα κυκλώματα δεν επιχειρούν, διότι υπάρχει πλήρης επιχειρησιακή ετοιμότητα και από τις δύο πλευρές. Όταν είχαμε 7-8 μποφόρ φτάσαμε μια μέρα στη Λέσβο ακόμα και 280 άτομα.
Ως Επίτροπος επισκεφθήκατε διάφορα μέρη του κόσμου, κυρίως στην Αφρική. Πώς μπορεί να γίνει διαχείριση του φαινομένου της μετανάστευσης στη ρίζα του;
Η μετανάστευση είναι διαχρονικό φαινόμενο. Κάθε άνθρωπος επιδιώκει να πάει κάπου που μπορεί να ζήσει καλύτερα. Από περιοχές με κρίση, πολέμους και φτώχεια οι άνθρωποι θέλουν να μετακινούνται. Να περιορίσεις τη μετανάστευση από περιοχές συγκρούσεων δεν το βλέπω εύκολο. Το ζήτημα είναι πως θα αντιμετωπίσεις τις αιτίες των συγκρούσεων. Στην Αφρική υπάρχουν συγκρούσεις λόγω των καταστροφικών συνεπειών της κλιματικής κρίσης, όπως η παρατεταμένη ξηρασία και η έλλειψη νερού. Η μεγάλη πρόκληση, λοιπόν, για την Ευρώπη και όχι μόνο είναι η Αφρική. Είχα καταθέσει ως Ευρωπαίος Επίτροπος μια πρόταση για μια νέα εταιρική σχέση Ε.Ε.-Αφρικής. Σκοπός ήταν να αντιμετωπιστούν οι αιτίες της μετανάστευσης στην Αφρική. Έχουμε δει αξιολογώντας και την ανθρωπιστική βοήθεια και την αναπτυξιακή βοήθεια ότι δεν έχουν αποδώσει. Πρέπει να ξαναδούμε το πλέγμα σύνδεσης ανθρωπιστικής και αναπτυξιακής βοήθειας και πως μπορούμε να αυξήσουμε τις θέσεις εργασίας στην Αφρικανική ήπειρο. Πρέπει να γίνει με συστηματικό τρόπο και με επικέντρωση στην ανάπτυξη του αγροτικού τομέα στην Αφρική.
Η ένταση στην Ερυθρά Θάλασσα αποτελεί απειλή για τη Ναυτιλία. Πως εξελίσσεται η κατάσταση;
Πρόκειται για ένα θέμα παγκόσμιο. Η κατάσταση στην Ερυθρά Θάλασσα επιδεινώνει τις ήδη υφιστάμενες πληθωριστικές πιέσεις. Η Ελλάδα είναι πρωταγωνίστρια χώρα στη ναυτιλία, πρώτη στην Ευρώπη. Οπότε καλώς ο Πρωθυπουργός αποφάσισε να συμμετέχει η Ελλάδα στην επιχείρηση “Prosperity Guardian” και στις «ΑΣΠΙΔΕΣ» της Ε.Ε. Θα το ονόμαζα «Βενιζελική αξιοπιστία». Ο μεγάλος ηγέτης του ελληνισμού ήξερε ότι για να έχεις ρόλο στο διεθνές παιχνίδι πρέπει να είσαι αξιόπιστος τη στιγμή της κρίσης. Αν είσαι απών, είσαι απών απ’ όλα. Και από τα ωφελήματα.
Υπάρχουν και ζητήματα καυτά στο χαρτοφυλάκιο σας, όπως η πράσινη μετάβαση.
Η Ελλάδα έχει ένα υπερόπλο: τη ναυτιλία της και τους ανθρώπους της ναυτοσύνης. Πρόκειται για μια τεράστια τεχνογνωσία. Θέλω να καταθέσω κάτι προσωπικό επ’ αυτού. Έχω εμπειρία σε διάφορες θέσεις στη Κύπρο, μετά στην Ε.Ε., ως Επίτροπος. Η πρώτη φορά που αισθάνθηκα τόσο ισχυρός στη διαπραγμάτευση ήταν ως Υπουργός Ναυτιλίας της Ελλάδας. Η Ελλάδα μετρά παντού, σε όλα τα fora που έχουν σχέση με τη Ναυτιλία. Γι’ αυτό και πετύχαμε να εκλεγεί η Ελλάδα στην πρώτη θέση στον Διεθνή Ναυτιλιακό Οργανισμό (ΙΜΟ), παρά τις δύσκολες γεωπολιτικές συνθήκες και τις διαφορετικές τάσεις που υπήρχαν. Εξαιτίας του ρόλου μας έγινε αντιληπτό και στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή ότι πρέπει η Ε.Ε. να συνεργαστεί συστηματικά με τον ΙΜΟ για τα θέματα πράσινης μετάβασης, διαφορετικά κινδυνεύει η ευρωπαϊκή ναυτιλία να βρεθεί στο περιθώριο. Εμείς ως πρωταγωνίστρια ναυτιλία της Ε.Ε. κρατάμε την ευρωπαϊκή σημαία ψηλά. Και μπορούμε να γίνουμε η “γέφυρα” μεταξύ της Ε.Ε. και του ΙΜΟ. Βρισκόμαστε σε καλή φάση στη διαπραγμάτευση με την Ε.Ε., προκειμένου να προκύψουν νέα χρηματοδοτικά εργαλεία, για να υποστηριχθεί η ευρωπαϊκή και η ελληνική ακτοπλοΐα στην πορεία προς την πράσινη μετάβαση. Δίχως ευρωπαϊκή στήριξη τα πράγματα είναι δύσκολα. Υπάρχει μια πολύ καλή συνεργασία με τον αναπληρωτή Υπουργό Οικονομικών, το Νίκο Παπαθανάση που διαχειρίζεται το Ταμείο Ανάκαμψης. Τις επόμενες μέρες αναμένεται η επιβεβαίωση αυτής της πολύ θετικής εξέλιξης. Γίνεται αποδεκτή η χρηματοδότηση από ευρωπαϊκά κονδύλια ναυπήγησης νέων πράσινων και υβριδικών πλοίων για την ακτοπλοΐα. Ο Πρωθυπουργός είχε προβεί σε μια σοφή διατύπωση. Είπε ότι πρέπει να είμαστε ριζοσπάστες ως προς τους πράσινους στόχους αλλά και ρεαλιστές. Διαφορετικά υπάρχει περίπτωση να εκτεθούμε όλοι και, κυρίως, να αυτοτραυματιστούμε ως ευρωπαϊκή ναυτιλία. Αυτή τη στιγμή που μιλάμε γίνονται σοβαρές έρευνες και επιστημονική μελέτες για τα καύσιμα της πράσινης μετάβασης. Δεν έχουν διευκρινιστεί κρίσιμες παράμετροι, γι’ αυτό και δεν είναι ακόμα έτοιμες οι υποδομές. Ξεκινήσαμε μια πρωτοβουλία σε ευρωπαϊκό επίπεδο για το πως θα κρατήσουμε στην πρωτοκαθεδρία την Ευρωπαϊκή Ναυτιλία. Να σταματήσουμε το διαχωρισμό Βορρά-Νότου στη Ναυτιλία. Εκεί θα επιδιώξουμε αναβάθμιση της Ναυτιλίας εντός των ευρωπαϊκών θεσμών. Έχω ξεκινήσει μια περιοδεία στην Ευρώπη γι’ αυτό το λόγο.
Γιατί δεν προσελκύει πια τους Έλληνες το ναυτικό επάγγελμα;
Είναι παγκόσμιο το πρόβλημα. Υπολογίζεται από εκτιμήσεις εμπειρογνωμόνων ότι η διεθνής ναυτιλία θα χρειαστεί περίπου 800.000 προσωπικό για τα επόμενα χρόνια. Η πρωταγωνίστρια Ελλάδα με τέτοιο κύκλο εργασιών και αριθμό πλοίων ελληνικής ιδιοκτησίας, αντιλαμβάνεστε πόσο πολλούς χρειάζεται. Άσχετα από το αν προχωρήσουμε και σε (Ημι)Αυτόνομα Πλοία κάποια στιγμή. Πρέπει πάση θυσία να κάνουμε ξανά ελκυστικό το ναυτικό επάγγελμα στην Ελλάδα. Χρειάζονται νέα κίνητρα. Ορίσαμε το 2024 ως έτος ναυτικής εκπαίδευσης. Πάνω απ’ όλα θέλουμε να ενισχυθεί η ελληνική σημαία ώστε παράλληλα να δημιουργηθούν και θέσεις εργασίας για Έλληνες ναυτικούς. Οι νέοι ναυτικοί που φοιτούν στις Ναυτικές Ακαδημίες προέρχονται πλέον από τη Μακεδονία και την Ήπειρο και όχι τα νησιά. Δείχνει ότι στα νησιά οι νέοι έχουν επαγγελματικές λύσεις. Είναι προσωπικός στόχος για εμένα η αναβάθμιση της ναυτικής εκπαίδευσης.
Ποιο το σχέδιο για την αναβάθμιση των πεπαλαιωμένων λιμενικών υποδομών;
Η δεκαετία της κρίσης άφησε πολλά πράγματα πίσω. Τρέχουμε τώρα. Έχουμε βρει ικανοποιητική ευρωπαϊκή χρηματοδότηση. Ξεκινάμε σε μικρά λιμάνια, σε νησιά. Χρειάζεται χρόνος και πολλά λεφτά, ώστε να πάμε σε νέες λιμενικές υποδομές που θα εξυπηρετούν την ακτοπλοΐα και το yachting. Δεν δίνω υποσχέσεις για θαύματα. Αλλά ήδη ξεκινήσαμε και αυτό είναι θετικό. Πιστεύω ότι πρέπει να σκεφτούμε σε κάποια λιμάνια τις Συμπράξεις Δημοσίου και Ιδιωτικού Τομέα (ΣΔΙΤ). Υπάρχει και μια σκέψη να μεταφέρουμε το πρότυπο των αεροδρομίων με τα slots και στα λιμάνια. Δεν είναι εύκολος στόχος, αλλά θα βοηθήσει στην αναβάθμιση της ασφάλειας.