Σε ένα τυπικό ελληνικό δείπνο την βραδιά των Χριστουγέννων ή της Πρωτοχρονιάς, μπορούμε πολύ εύκολα, να φάμε τουλάχιστον 7000 θερμίδες.
Αν σκεφτούμε ότι οι ερευνητές λένε ότι με 3500 θερμίδες περισσότερες απ’ όσες χρειαζόμαστε προσθέτουμε μισό κιλό λίπους στις λιπαποθήκες μας, τότε το φυσιολογικό είναι ότι όλοι όσοι καταναλώνουμε αυτές τις 7000 θερμίδες θα πάρουμε πάνω από μισό κιλό λίπους. Αυτό, όμως, δεν συμβαίνει γιατί οι περισσότεροι από εμάς μετά από 2-3 ημέρες κανονικού φαγητού θα ζυγίζουμε το ίδιο όπως πριν. Το ερώτημα που γεννιέται είναι εύλογο: «Πού πήγαν όλες αυτές οι θερμίδες;».
Μελέτες στην ανθρώπινη θερμογένεση δείχνουν ότι όλη αυτή η έξτρα ενέργεια απλούστατα κάηκε για παραγωγή θερμότητας. Αυτό είναι και το γιατί ορισμένοι αδύνατοι άνθρωποι παραμένουν αδύνατοι παρά τη μεγάλη τους όρεξη.
Η θερμογένεση είναι η ενέργεια που ξοδεύεται:
1) λόγω της πρόσληψης φαγητού
2) λόγω της έκθεσής μας στο κρύο
3) λόγω ψυχολογικών επιδράσεων
4) λόγω θερμογενετικών παραγόντων (όπως καφεϊνη και νικοτίνη).
Ο πιο σπουδαίος θερμογενετικός μηχανισμός απ’ όλους είναι αυτός που κινητοποιείται κατά τη διάρκεια των γευμάτων.
Το θερμικό αποτέλεσμα των τροφών υπολογίζεται ότι αντικατοπτρίζει περίπου το 10% της δαπανώμενης ημερήσιας σωματικής ενέργειας, ενώ περίπου 20-30% χρησιμοποιείται για την φυσική δραστηριότητα και περίπου 60% αντιπροσωπεύει την ενέργεια που απαιτείται για τη διατήρηση της ομοιοστασίας των βιολογικών και βιοχημικών μηχανισμών του ανθρώπινου οργανισμού, όπως η λειτουργία του καρδιοαναπνευστικού, του ανοσοποιητικού – ενδοκρινολογικού – θερμορυθμιστικού συστήματος, αλλά και η ανάπλαση των ιστών του σώματος.
Τρώγοντας, ενεργοποιείται η θερμική δράση του οργανισμού και η θερμοκρασία του σώματος είναι ανεβασμένη για αρκετές ώρες. Όταν τρώμε μεγάλες ποσότητες φαγητού, το σώμα εξισορροπεί την αυξημένη θερμιδική πρόσληψη καταναλώνοντας ενέργεια για μεγαλύτερη παραγωγή θερμότητας. Όταν οι προσλαμβανόμενες θερμίδες μειώνονται, τότε λιγότερη θερμότητα παράγεται και ενέργεια εξοικονομείται, έτσι ώστε προστατεύονται οι λιπαποθήκες μας.
Το θερμικό αποτέλεσμα εξαρτάται απ’ την ποσότητα, αλλά και το είδος της τροφής που καταναλώνουμε. ΄Ένα γεύμα, για παράδειγμα υψηλού υδατάνθρακα και χαμηλού λίπους είναι πιο θερμογενετικό, απ’ ό,τι ένα χαμηλού υδατάνθρακα και υψηλού λίπους.
Φυσικά, στην πρώτη περίπτωση καίγονται για παραγωγή ενέργειας πολύ περισσότερες θερμίδες.
Το συμπέρασμα είναι, ότι όταν τα γεύματά μας είναι υψηλής περιεκτικότητας σε λιπαρά μειώνεται ο θερμογενετικός μηχανισμός του οργανισμού και έτσι ξοδεύονται πολύ λίγες θερμίδες για θερμογένεση, αποτέλεσμα «αύξηση του βάρους μας».
Ο κάθε ένας από εμάς έχει εντελώς ξεχωριστή θερμική αντίδραση και οι μελέτες που έχουν γίνει ως τώρα, δείχνουν ότι οι παχύσαρκοι άνθρωποι έχουν πολύ μικρή θερμογενετική ικανότητα, ενώ οι αδύνατοι δαπανούν πολύ μεγαλύτερη ποσότητα ενέργειας για παραγωγή θερμότητας.
Η έρευνα, τα τελευταία χρόνια, αποδίδει τη διαφορά της θερμογενετικής ικανότητας μεταξύ αδύνατων και υπέρβαρων στα ποσοστά και την λειτουργικότητα του καφέ λίπους που έχουν στο σώμα τους.
Και για να γίνω πιο συγκεκριμένος, πρέπει να εξηγήσω τι είναι το καφέ λίπος. Ο καφέ αποθηκευτικός ιστός ή καφέ λίπος είναι εντελώς ξεχωριστός ιστός από το γνωστό άσπρο λίπος (αυτό που γεμίζει τις λιπαποθήκες μας και χαλάει το σχήμα, την εμφάνιση και την υγεία του σώματός μας). Το καφέ λίπος αντιπροσωπεύει το 1% περίπου του συνολικού σωματικού λίπους του ανθρώπου και είναι απόλυτα ενεργός ιστός με ιδιαίτερα υψηλό μεταβολισμό και βιοχημική δραστηριότητα σε αντίθεση με το γνωστό άσπρο λίπος, που είναι σχετικά αδρανής ιστός. Επιπλέον, το καφέ λίπος είναι το τμήμα παραγωγής θερμότητας των ανθρώπων, δαπανώντας την ενέργεια που μας προσφέρει το φαγητό.
Η επιστημονική έρευνα και τα πειράματα συνεχίζονται και πολλοί σοβαροί και φωτισμένοι ερευνητές έχουν πέσει με μανία και κόπο πάνω στο καυτό αυτό θέμα, το οποίο μπορεί να μας δώσει απαντήσεις στη διαφορετική σωματοδομική κατασκευή του κάθε ανθρώπου, αλλά ασφαλώς είναι νωρίς για σαφή συμπεράσματα.
Γι αυτό, ως τότε προσέχετε τη διατροφή σας, ασκηθείτε, έχετε θετική σκέψη για τη ζωή και μην μεμψιμοιρείτε για τις κακές κληρονομικές σας προδιαγραφές, γιατί μην ξεχνάτε ότι όσο «κακές» κι αν είναι, το τελικό αποτέλεσμα περνάει από το χέρι σας.
Dr. George Moulinos
B.Sc. Physical Education and Sports Science
B.Sc. Physiotherapy
B.Sc. Nutrition and Dietetics
M.Sc. Sports Nutrition
M.Sc. Sports Medicine
Ph.D. Exercise Physiology
Post Doc Biomedical + Health Sciences