Τα αποτελέσματα του πρώτου γύρου των προεδρικών εκλογών στη Γουατεμάλα επισημοποιήθηκαν χθες Τετάρτη, όμως ταυτόχρονα η νομική υπόσταση του κόμματος του Μπερνάρντο Αρέβαλο ανεστάλη από δικαστήριο, απόφαση που ενδέχεται να εμποδίσει τον υποψήφιό του να συμμετάσχει στον δεύτερο γύρο, παρά το ότι πέρασε σε αυτόν, προς γενική κατάπληξη.
Το εκλογοδικείο (TSE) επιβεβαίωσε πως η Σάντρα Τόρες και ο κ. Αρέβαλο εξασφάλισαν τις περισσότερες ψήφους στον πρώτο γύρο και προκρίνονται στον δεύτερο, αφού ολοκλήρωσε την αμφιλεγόμενη επανεξέταση των αποτελεσμάτων, διαδικασία που απαίτησε το Συνταγματικό Δικαστήριο έπειτα από προσφυγές των κυριότερων χαμένων.
Παράλληλα, επίσης το βράδυ της Τετάρτης, ο επικεφαλής της ειδικής διεύθυνσης της εισαγγελίας κατά της ατιμωρησίας (FECI), ο Ραφαέλ Κουρουτσίτσε, ανακοίνωνε ότι αναστέλλεται η νομική υπόσταση του κινήματος Semilla («Σπόρος»), του κόμματος του κ. Αρέβαλο, από ποινικό δικαστήριο.
Ο κ. Κουρουτσίτσε, σε βάρος του οποίου η Ουάσιγκτον έχει επιβάλει κυρώσεις εξαιτίας των διωγμών εναντίον δικαστικών που έδωσαν αγώνα κατά της διαφθοράς, επικαλέστηκε παρατυπίες στη συγκέντρωση των απαραίτητων υπογραφών για τη νόμιμη ίδρυση του κόμματος.
Η κυρία Τόρες και –προς γενική κατάπληξη– ο κ. Αρέβαλο, και οι δύο σοσιαλδημοκράτες, συγκέντρωσαν τις περισσότερες ψήφους μεταξύ των 22 υποψηφίων στις προεδρικές εκλογές στον 1ο γύρο, που σημαδεύτηκε από υψηλή αποχή και μεγάλο αριθμό άκυρων.
Το φαβορί των δημοσκοπήσεων, επανειλημμένα ατυχήσασα υποψήφια σε αρκετές εκλογικές αναμετρήσεις στο παρελθόν, η Σάντρα Τόρες, η πρώην σύζυγος του κεντροαριστερού άλλοτε προέδρου Άλβαρο Κολόμ (2008-2012), έλαβε σχεδόν το 16% των ψήφων.
Ο κ. Αρέβαλο, μέλος του κοινοβουλίου και γιος του πρώτου δημοκρατικά εκλεγμένου προέδρου της χώρας, του Χουάν Χοσέ Αρέβαλο (1945-1951), έκανε την έκπληξη εξασφαλίζοντας σχεδόν το 12% των εγκύρων ψήφων. Η τελευταία προεκλογική δημοσκόπηση, του ινστιτούτου Prodatos, τον ήθελε να καταλαμβάνει την 8η θέση, με μόλις 2,9% των προθέσεων ψήφου.
Ο αποκλεισμός από τις προεδρικές εκλογές τριών φαβορί, συμπεριλαμβανομένης υποψήφιας της αριστεράς που ανήκει στους ιθαγενείς μάγια, είχε ήδη σπείρει καχυποψία και αμφιβολίες για την αξιοπιστία της διαδικασίας και για την αμεροληψία των εκλογικών και των δικαστικών θεσμών. Οι οποίες κατηγορούνται ιδίως από την αντιπολίτευση και μη κυβερνητικές οργανώσεις πως ελίσσονται προκειμένου να διαιωνίσουν το διεφθαρμένο καθεστώς που έχει θεμελιωθεί σε συνεργασία με την ολιγαρχία.
Σε συνέντευξή του στο CNN, ο κ. Αρέβαλο τόνισε πως θα προσφύγει στη δικαιοσύνη εναντίον της απόφασης να κλείσει το κόμμα του –που εξασφάλιζε 23 έδρες στο κοινοβούλιο, με βάση τα αποτελέσματα του περασμένου μήνα– και πρόσθεσε πως δεν θα αφήσει να τον αποκλείσουν από την κούρσα.
«Είναι αυταπόδεικτο πως (η απόφαση) δεν έχει καμιά νομική ουσία», ανέφερε, τονίζοντας πως η νομοθεσία ορίζει πως δεν μπορεί να κλείσει κόμμα εν μέσω εκλογών. «Επ’ ουδενί δεν θα συμμορφωθούμε προς αυτή την (…) παράνομη απόφαση», πρόσθεσε.
Αξιοσημείωτα, η πρόεδρος του TSE Ίρμα Παλένσια ανέφερε πως δεν έχει «ενημερωθεί» επίσημα για την αναστολή λειτουργίας του Σπόρου. «Είναι κάτι που μας ανησυχεί ως θεσμό, διότι γνωρίζουμε πως οι εκλογές κερδίζονται στις κάλπες», είπε ερωτηθείσα για την απόφαση.
Ο Μπράιαν Νίκολς, βοηθός υπουργός Εξωτερικών αρμόδιος για το δυτικό ημισφαίριο, έκανε λόγο περί «απειλής για τη δημοκρατία», προσθέτοντας πως «οι θεσμοί πρέπει να σέβονται τη βούληση των ψηφοφόρων».
Ο Γουίλ Φρίμαν, ειδικός στη Λατινική Αμερική στο Council on Foreign Relations, χαρακτήρισε την απόφαση για το κόμμα του κ. Αρέβαλο ανησυχητική και έκρινε πως «αν παραμείνει ως έχει, η Γουατεμάλα θα μετατραπεί σε νέα Νικαράγουα».
Ο Ντόναλντ Πλάντι, πρώην πρεσβευτής των ΗΠΑ στη Γουατεμάλα, προειδοποίησε επίσης πως η απόφαση, εάν ισχύσει, θα είναι «νέο ναδίρ» και «την αρχή του τέλους της δημοκρατίας» στο κράτος της Λατινικής Αμερικής.
Η Γουατεμάλα συγκαταλέγεται στις πιο άνισες χώρες της Λατινικής Αμερικής, σύμφωνα με εκτιμήσεις της Παγκόσμιας Τράπεζας, καθώς 10,3 εκατομμύρια από τα 17,6 εκατ. των κατοίκων της ζουν κάτω από το όριο της φτώχειας, ενώ, σύμφωνα με τους αριθμούς του ΟΗΕ, το ένα παιδί στα δύο υφίσταται χρόνιο υποσιτισμό.