Ακραία φτώχεια, πρόσβαση σε πόσιμο νερό, ανισότητες ανδρών-γυναικών… Οι στόχοι που έθεσε ο κόσμος για να βελτιώσει το μέλλον της ανθρωπότητας κινδυνεύουν να μην επιτευχθούν ποτέ, προειδοποίησε σήμερα ο ΟΗΕ, ζητώντας να εφαρμοστεί κατεπειγόντως ένα «σχέδιο διάσωσης» ώστε κανείς να μην αφεθεί στην τύχη του.
Το 2015, η «Ατζέντα 2030» που υιοθέτησαν οι χώρες μέλη του ΟΗΕ κατέγραφε 17 στόχους για τη βιώσιμη ανάπτυξη (ODD), οι οποίοι αναλύονταν σε 169 «σχέδια». Σκοπός, η οικοδόμηση ενός καλύτερου και πιο βιώσιμου μέλλοντος για όλους μέχρι τα τέλη της τρέχουσας δεκαετίας. Όμως «αν δεν δράσουμε τώρα, η Ατζέντα 2030 μπορεί να γίνει η ταφόπλακα του κόσμου όπως θα μπορούσε να ήταν», προειδοποιεί ο γενικός γραμματέας του ΟΗΕ Αντόνιο Γκουτέρες στο προοίμιο της έκθεσης αποτίμησης αυτών των στόχων, οι οποίοι θα συζητηθούν σε μια σύνοδο κορυφής στις 18 και 19 Σεπτεμβρίου.
Μολονότι η βασική αρχή είναι να μην μείνει κανείς πίσω, «στα μισά του δρόμου, αυτή η δέσμευση κινδυνεύει», σημειώνεται στην έκθεση αφού «ο μισός κόσμος» έχει αφεθεί στην τύχη του. Η επίτευξη των 17 στόχων απομακρύνεται, «όπως και η ελπίδα και τα δικαιώματα της τρέχουσας και των μελλοντικών γενεών».
Από την υγεία μέχρι την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής, την πρόσβαση στην ενέργεια και την κατάργηση των ανισοτήτων, από τα περίπου 140 «σχέδια» που αναλύθηκαν, σε πάνω από 30% δεν υπήρξε καμία πρόοδος – μάλιστα, σε κάποια καταγράφηκε οπισθοδρόμηση, σε σύγκριση με το 2015. Σχεδόν στα μισά παρατηρείται μέτρια ή σοβαρή παρέκκλιση από το χρονοδιάγραμμα που είχε τεθεί. Για παράδειγμα, η πανδημία της Covid-19 φρέναρε την τάση μείωσης της ακραίας φτώχειας (που αντιστοιχεί στη διαβίωση με λιγότερα από 2,15 δολάρια ημερησίως). Με τον σημερινό ρυθμό, το 2030 575 εκατομμύρια άνθρωποι θα ζουν ακόμη σε συνθήκες ακραίας φτώχειας – οι περισσότεροι στην υποσαχάρια Αφρική. Ο αριθμός αυτός είναι μειωμένος κατά 30% σε σύγκριση με το 2015, όμως απέχει μακράν από την επιδιωκόμενη εξάλειψη της φτώχειας.
«Κατά σοκαριστικό τρόπο, η πείνα στον κόσμο επέστρεψε στα επίπεδα του 2005», επισημαίνεται επίσης στην έκθεση. Περίπου ένας στους τρεις ανθρώπους (2,3 δισεκατομμύρια) βίωνε μέτρια ή σοβαρή διατροφική ανασφάλεια το 2021 και ο υποσιτισμός στα παιδιά παραμένει ακόμη «παγκόσμιο πρόβλημα».
Περίπου 1,1 δισεκ. άνθρωποι ζουν σε παραγκουπόλεις, σε άθλιες συνθήκες. Ο αριθμός αυτός θα αυξηθεί στα 2 δισεκ. μέσα στα επόμενα 30 χρόνια.
Η πανδημία, που κατέδειξε πόσο εύθραυστη ήταν η πρόοδος που είχε επιτευχθεί, είχε «καταστροφικές» επιπτώσεις στην εκπαίδευση. Χωρίς νέα μέτρα, μόλις μία στις έξι χώρες θα επιτύχει τον στόχο της καθολικής πρόσβασης στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση μέχρι το 2030. Παράλληλα, 84 εκατομμύρια παιδιά δεν θα φοιτήσουν καθόλου στο σχολείο.
Όσον αφορά την ανισότητα ανδρών-γυναικών, η έκθεση υπογραμμίζει ότι η πρόοδος είναι «υπερβολικά αργή». Με τον σημερινό ρυθμό θα χρειαστούν 286 χρόνια για να κλείσει το χάσμα και να καταργηθούν οι νόμοι που επιτρέπουν τις διακρίσεις και 300 χρόνια για να μπει τέλος στους γάμους παιδιών.
Ο Αντόνιο Γκουτέρες κάλεσε τις χώρες να υιοθετήσουν ένα «σχέδιο διάσωσης» των ODD. Αυτό αφορά μια νέα πολιτική δέσμευση αλλά και την εφαρμογή ενός σχεδίου ύψους 500 δισεκ. δολαρίων για τη χρηματοδότηση της βιώσιμης ανάπτυξης μέχρι το 2030.
Παρά τις δυσοίωνες προβλέψεις, η έκθεση περιέχει και ορισμένα ελπιδοφόρα στοιχεία. Έτσι, η παιδική θνησιμότητα μειώθηκε κατά 12% μεταξύ 2015-21 και μέχρι το 2030 περίπου 150 χώρες θα έχουν πιάσει τον στόχο τους. Η πρόσβαση στο Ίντερνετ έχει επίσης αυξηθεί (5,3 δισεκ. «συνδεδεμένοι» το 2022) ενώ ο αριθμός των νεκρών λόγω του AIDS μειώθηκε κατά 52% σε σύγκριση με το 2010. Έχει αυξηθεί επίσης το ποσοστό του πληθυσμού που έχει πρόσβαση σε πόσιμο νερό και σε τουαλέτες, όμως ο στόχος παραμένει μακρινός αφού 2,2 δισεκ. άνθρωποι εξακολουθούσαν να μην έχουν πρόσβαση σε πόσιμο νερό το 2022 και 419 εκατομμύρια δεν διέθεταν τουαλέτα.