Ο υφυπουργός Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης Πάνος Τσακλόγλου συμμετείχε σε συνέδριο για τη Διαχείριση Συνταξιοδοτικών Ταμείων Επαγγελματικής Ασφάλισης που διοργανώθηκε από το Ινστιτούτο Οικονομίας και Δημοσιονομικών Κανονισμών (IFFR).
Ο κος Τσακλόγλου τόνισε ότι κατά την εποχή των Προγραμμάτων Οικονομικής Προσαρμογής περικόπηκαν συντάξεις και εξορθολογίστηκε το δημόσιο συνταξιοδοτικό σύστημα. Η ανάγκη για συμπληρωματικό συνταξιοδοτικό εισόδημα αυξήθηκε, αλλά ταυτόχρονα, λόγω της μείωσης των εισοδημάτων, μειώθηκε η δυνατότητα συμμετοχής σε συμπληρωματική κεφαλαιοποιητική ασφάλιση. Αυτό μπορεί να αλλάξει τα επόμενα χρόνια.
Τα τελευταία δύο χρόνια υπήρξαν δύο μεγάλες αλλαγές στο ελληνικό συνταξιοδοτικό σύστημα. Το πρώτο αφορά τη δημιουργία του ΤΕΚΑ που αποτελεί μέρος του 1ου πυλώνα υποχρεωτικής κοινωνικής ασφάλισης και καλύπτει όλους τους νεοεισερχόμενους στην ελληνική αγορά εργασίας από το 2022 με υποχρέωση συμμετοχής στην επικουρική σύνταξη και, από πέρυσι, όσους ηλικίας έως 35 ετών που συμμετέχουν στο παλιό σύστημα επικουρικών συντάξεων του NDC και επιθυμούν να μεταφερθούν στο νέο ταμείο.
Πρακτικά αυτό σημαίνει ότι σταδιακά το ΤΕΚΑ θα καλύπτει όλους τους μισθωτούς που εργάζονται τόσο στον ιδιωτικό όσο και στον δημόσιο τομέα, λίγες ομάδες μη μισθωτών όπως δικηγόροι και μηχανικοί, καθώς και όσους θα επιλέξουν οικειοθελώς να ενταχθούν στο ΤΕΚΑ.
Υπήρξαν αρκετοί λόγοι που έκαναν επιτακτική την ανάγκη δημιουργίας του ΤΕΚΑ.
Ο σημαντικότερος λόγος αφορούσε την ανάγκη διαφοροποίησης των κινδύνων του συστήματος κοινωνικής ασφάλισης. Μέχρι πρόσφατα, το σύστημα ήταν σχεδόν αποκλειστικά διανεμητικό, με την πληθυσμιακή γήρανση να βαίνει αυξανόμενη. Η δημιουργία του ΤΕΚΑ, μετριάζει την έκθεση από τον δημογραφικό κίνδυνο. Μάλιστα, με τους ισχύοντες κανόνες, οι συνταξιούχοι του μέλλοντος -δηλαδή οι νέοι εργαζόμενοι του σήμερα- θα λαμβάνουν τρεις συντάξεις: μια Εθνική Σύνταξη που χρηματοδοτείται από τον προϋπολογισμό και εκτίθεται σε δημοσιονομικό κίνδυνο, μια ανταποδοτική σύνταξη που εκτίθεται σε δημογραφικό κίνδυνο και μια κεφαλαιοποιητική σύνταξη από το ΤΕΚΑ που εκτίθεται στον κίνδυνο αγοράς. Έτσι, ο συνολικός κίνδυνος για τις συντάξεις κοινωνικής ασφάλισης είναι χαμηλότερος σε σχέση με το προηγούμενο σύστημα.
Ο δεύτερος σημαντικός λόγος για τη δημιουργία του ΤΕΚΑ είναι ότι το νέο ταμείο θα δώσει την δυνατότητα συσσώρευσης κεφαλαίων, μέρος των οποίων θα επενδυθούν στην ελληνική οικονομία. Οι υψηλότερες επενδύσεις θα μεταφραστούν σε υψηλότερη παραγωγικότητα, υψηλότερη ανάπτυξη, υψηλότερους μισθούς και, τέλος, υψηλότερα φορολογικά έσοδα.
Ο τρίτος λόγος έχει να κάνει με τις συντάξεις της νέας γενιάς. Παρόλο που οι αποδόσεις των κεφαλαιοποιητικών συστημάτων τείνουν να έχουν υψηλότερη μεταβλητότητα από τις αποδόσεις των διανεμητικών συστημάτων, τα διεθνή δεδομένα δείχνουν ότι μακροπρόθεσμα οι αποδόσεις τους είναι σημαντικά υψηλότερες – ειδικά σε σύγκριση με τα διανεμητικά συστήματα γηρασμένων κοινωνιών.
Τελευταίο αλλά εξίσου σημαντικό, το νέο σύστημα, το οποίο βασίζεται στη δημιουργία προσωπικών λογαριασμών είναι πιθανό να παρέχει ισχυρά αντικίνητρα για αδήλωτη εργασία.
Η δεύτερη μεταρρύθμιση ψηφίστηκε πρόσφατα στη Βουλή των Ελλήνων και αφορά την Επαγγελματική Ασφάλιση. Η μεταρρύθμιση της Επαγγελματικής Ασφάλισης έχει τέσσερις πυλώνες.
Ο πρώτος έχει να κάνει με την απλοποίηση και τον εξορθολογισμό των διαδικασιών για τη δημιουργία Επαγγελματικού Ταμείου. Επιπλέον, εισάγουμε τη δυνατότητα πολυεργοδοτικών επαγγελματικών ταμείων, ανεξαρτήτως κλάδου δραστηριότητας. Μέχρι πρόσφατα, τέτοια ταμεία μπορούσαν να δημιουργηθούν είτε σε κλαδικό είτε σε εταιρικό επίπεδο. Σε μια οικονομία που κυριαρχείται από μικρές και πολύ μικρές επιχειρήσεις, αυτή η αλλαγή είναι πιθανό να δώσει ουσιαστική ώθηση στην ανάπτυξη του κλάδου.
Ο δεύτερος πυλώνας αφορά μέτρα που στοχεύουν στην ενίσχυση της εμπιστοσύνης στη λειτουργία των Επαγγελματικών Ταμείων, μέσω της ενίσχυσης των κανόνων που σχετίζονται με τη χρηστή διακυβέρνηση, τη διαφάνεια και την έγκαιρη ενημέρωση των μελών αυτών των ταμείων.
Ο τρίτος πυλώνας έχει να κάνει με την εποπτεία. Επί του παρόντος, η εποπτεία των Επαγγελματικών Ταμείων ασκείται από τριμερές σχήμα που αποτελείται από την Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς, την Εθνική Αναλογιστική Αρχή και το Υπουργείο Εργασίας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων. Από την επόμενη χρονιά η εποπτεία των Επαγγελματικών Ταμείων μεταφέρεται στην Τράπεζα της Ελλάδος, η οποία εποπτεύει ήδη τα Ομαδικά Συνταξιοδοτικά Ασφαλιστικά προγράμματα του 2ου Πυλώνα καθώς και του 3ου Πυλώνα του συνταξιοδοτικού συστήματος. Λαμβάνοντας υπόψη ότι η Τράπεζα της Ελλάδος χαίρει υψηλής φήμης και διαθέτει τόσο τους πόρους όσο και την τεχνογνωσία για να ασκήσει επιτυχώς αυτόν τον εποπτικό ρόλο, αναμένουμε ότι αυτό το μέρος της μεταρρύθμισης θα αυξήσει επίσης την εμπιστοσύνη στην Επαγγελματική Ασφάλιση.
Το τελευταίο κομμάτι της μεταρρύθμισης σχετίζεται με τη φορολογική μεταχείριση των προϊόντων των Επαγγελματικών Ταμείων. Σε αντίθεση με άλλες χώρες, τα Επαγγελματικά Ταμεία στην Ελλάδα παρέχουν σχεδόν αποκλειστικά εφάπαξ και όχι συντάξεις. Μοναδικά στην Ελλάδα, τόσο οι ασφαλιστικές εισφορές όσο και τα εφάπαξ ήταν αφορολόγητα. Με τη νέα νομοθεσία έληξε αυτό το καθεστώς, για τα κεφάλαια που θα συγκεντρωθούν από 1/1/2024 και μετά.
Οι φορολογικοί συντελεστές για τα προϊόντα και των δύο τμημάτων του δεύτερου πυλώνα – επαγγελματικά ταμεία και ομαδικά συστήματα συνταξιοδοτικής ασφάλισης – εξισώνονται έτσι ώστε να εξαλειφθεί το φορολογικό arbitrage μεταξύ των δύο. Οι φορολογικοί συντελεστές μειώνονται με το χρόνο συμμετοχής στα σχήματα του δεύτερου πυλώνα, και ταυτόχρονα η φορολόγηση της παροχής με τη μορφή σύνταξης καθορίζεται στο ήμισυ του επιπέδου φορολογίας των εφάπαξ πληρωμών, έτσι ώστε οι συνταξιούχοι – ιδίως όσοι έχουν σημαντικές αποταμιεύσεις – να ενθαρρύνονται να λαμβάνουν σύνταξη και όχι εφάπαξ, ενισχύοντας έτσι το εισόδημά τους καθ’ όλη τη διάρκεια της συνταξιοδότησής τους.
Παρόλο που εισήχθη φορολογία για τα προϊόντα των Επαγγελματικών Ταμείων, το νέο φορολογικό καθεστώς είναι ένα από τα πιο ευνοϊκά στην Ευρώπη. Το αντίστοιχο κόστος, που επωμίζονται οι φορολογούμενοι, μπορεί να δικαιολογηθεί ως μία προσπάθεια ενίσχυσης της αποταμίευσης η οποία είναι πολύ χαμηλή στη χώρα μας, αλλά και απαραίτητη για τη χρηματοδότηση επενδύσεων που θα δώσουν ώθηση στην οικονομική ανάπτυξη.
ΌΠως σημείωσε, οι μεταρρυθμίσεις που θεσπίσαμε, σε συνδυασμό με τις γενναίες περικοπές που έγιναν στις εισφορές κοινωνικής ασφάλισης αλλά και αυτές που σχεδιάζουμε να εφαρμόσουμε τα επόμενα χρόνια, εκτιμούμε ότι θα δώσουν ώθηση στα κεφαλαιοποιητικά συνταξιοδοτικά σχήματα τα επόμενα χρόνια.