Πριν ακόμη αφομοιωθεί από το ευρύ κοινό η έννοια της Τεχνητής Νοημοσύνης (AI) μέσω των εφαρμογών της σε διάφορους τομείς της καθημερινότητας και του επιχειρείν, ένας ακόμη όρος ήρθε να προστεθεί. Πρόκειται για την Δημιουργική Τεχνητή Νοημοσύνη (Gen AI) που θα έχει καταλυτικές επιπτώσεις στον τρόπο ζωής που γνωρίζουμε μέχρι σήμερα.
Ποιες όπως θα είναι οι επιπτώσεις στις ελληνικές επιχειρήσεις και γενικότερα στην οικονομία; Είναι έτοιμες οι ελληνικές επιχειρήσεις να ενσωματώσουν την Δημιουργική Τεχνητή Νοημοσύνη στην λειτουργία τους; Ποια είναι τα βασικά ζητήματα που έχουν ανοίξει σε διεθνές επίπεδο σχετικά με την τεχνολογική «επανάσταση» που είναι σε εξέλιξη;
Προκειμένου οι απαντήσεις στα ερωτήματα αυτά να γίνουν κατανοητές είναι απαραίτητο να διευκρινιστούν οι διαφορές μεταξύ της «παραδοσιακής» τεχνητής νοημοσύνης και της Δημιουργικής Τεχνητής Νοημοσύνης (Gen Al).
Τεχνητή Νοημοσύνη και Δημιουργική Τεχνητή Νοημοσύνη
Σε μελέτη της Deloitte για λογαριασμό του ΣΕΠΕ, με κύριο στόχο τη διερεύνηση των ευκαιριών και της προοπτικής του Gen AI στην Ελλάδα και ιδίως στην ελληνική επιχειρηματικότητα, αλλά και το προβλεπόμενο αντίκτυπο της νέας αυτής τεχνολογίας στην οικονομία και στην απασχόληση των ειδικών Τεχνολογίας, Πληροφορικής και Επικοινωνιών (ΤΠΕ) επισημαίνεται ότι:
Η παραδοσιακή Τεχνητή Νοημοσύνη (ΑΙ) αναπαράγει τις γνωστικές ανθρώπινες λειτουργίες (μάθηση, σχεδιασμός, δημιουργικότητα) και εστιάζει στην επεξεργασία των διαθέσιμων και εντοπισμό των κατάλληλων πληροφοριών, ώστε να εξάγει την εκάστοτε απαιτούμενη «γνώση» από τη σύνθεση αυτών.
Κύρια χαρακτηριστικά της ΑΙ είναι ότι δεν αναπτύσσει πρωτογενές περιεχόμενο, αντιμετωπίζει καλά ορισμένα προβλήματα, για συγκεκριμένες επιχειρησιακές λειτουργίες και επιλύει προβλήματα που ορίζονται στη βάση συγκεκριμένων κανόνων. Είναι απαραίτητη η ανθρώπινη επίβλεψη και η υποβοήθηση της διαδικασίας μάθησης. Επίσης, η παραδοσιακή Τεχνητή Νοημοσύνη ερμηνεύει τις πληροφορίες για την αναγνώριση προτύπων και ενισχύει την προβλεπτική ικανότητα κατά τη λήψη αποφάσεων
Η Δημιουργική Τεχνητή Νοημοσύνη (Gen AI), βρίσκεται πολλά βήματα μπροστά καθώς εκτελεί βαθιά μάθηση, μιμείται τη λειτουργία του εγκεφάλου κατά την επεξεργασία δεδομένων και λήψη αποφάσεων. Η Gen AI βασίζεται σε μηχανές ή αλγορίθμους που έχουν την ικανότητα να δημιουργούν πρωτογενές περιεχόμενο, όπως π.χ. κείμενο, εικόνες, ήχο, βίντεο.
Στα κύρια χαρακτηριστικά της Gen ΑΙ συμπεριλαμβάνονται η ανάπτυξη πρωτογενούς περιεχόμενο, η επίλυση προβλημάτων ανοικτού τύπου, εκτελώντας ευφυή, ανθρώπινη δράση καθώς και η υποστήριξη της επαύξηση της δημιουργικότητας και της βελτίωσης της ποιότητας πρωτογενών ιδεών
Η Δημιουργική Τεχνητή Νοημοσύνη απαιτεί περιορισμένη ανθρώπινη επίβλεψη και έχει δυνατότητες αυτόνομης μάθησης, ενώ εκτελεί μαθησιακή διεργασία στη βάση υπαρχουσών πληροφοριών
Τα οφέλη για τις επιχειρήσεις και την ελληνική οικονομία
Με απλά λόγια η Δημιουργική Τεχνητή Νοημοσύνη (Generative Artificial Intelligence – Gen AI), αποτελεί κλάδο της Τεχνητής Νοημοσύνης και έχει τη δυνατότητα δημιουργίας πρωτότυπου περιεχομένου (κώδικα, εικόνες, βίντεο, ήχο, κείμενο και 3D μοντέλα), αξιοποιώντας την επεξεργασία μεγάλου όγκου δεδομένων. Υπό συγκεκριμένες συνθήκες και προϋποθέσεις, τα οφέλη που μπορούν να επιτευχθούν για τις επιχειρήσεις από την υιοθέτηση λύσεων Gen AI είναι πολυεπίπεδα και αφορούν τόσο στην εσωτερική λειτουργία (πχ. καλύτερη λήψη αποφάσεων, εξοικονόμηση κόστους, υψηλότερη παραγωγικότητα) όσο και στην εξωστρεφή παροχή υπηρεσιών (πχ. βελτιωμένη εμπειρία πελατών).
Ειδικότερα, οι λύσεις Gen AI μπορούν να αξιοποιηθούν σε όλο το φάσμα της δραστηριοποίησης μιας επιχείρησης, με τις κυριότερες κατηγορίες περιπτώσεων χρήσης που εντοπίζονται, να αφορούν στην εξυπηρέτηση κοινού, την ανάπτυξη περιεχομένου, τη διαχείριση κώδικα, τη διαχείριση γνώσης και την εξαγωγή πληροφορίας από αδόμητα δεδομένα.
Ως προς τον προβλεπόμενο αντίκτυπο του Gen AI στο ΑΕΠ της χώρας, η μελέτη της Deloitte κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η επίδρασή του προβλέπεται πολύ σημαντική, με τον σωρευτικό αντίκτυπό του να υπολογίζεται στο +5,5% επί του ΑΕΠ της χώρας ως το 2030 (ήτοι 10,7 δισ.ευρώ), ο οποίος υπό συγκεκριμένες συνθήκες μπορεί να αγγίξει ακόμα έως και το +9,8%. Περίπου το 50% αυτής της επίδρασης εκτιμάται ότι θα προέλθει από 5 κλάδους της οικονομίας: Χρηματοπιστωτικός και Ασφαλιστικός Κλάδος, Χονδρικό Εμπόριο, Μεταποίηση, Παροχή Υπηρεσιών και Ενημέρωση & Επικοινωνία. Όσον αφορά στην επίδραση του Gen AI στο κενό ειδικών ΤΠΕ, αναμένεται επίσης σημαντική, με το προβλεπόμενο κενό μεταξύ προσφοράς και ζήτησης να αυξάνεται κατά περίπου 25.500 θέσεις αγγίζοντας σωρευτικά, έως το 2030, τις 83.000 περίπου θέσεις. Η εφαρμογή μέτρων πολιτικής που θα οδηγήσουν στη μείωση του κενού ειδικών ΤΠΕ καθίσταται επιτακτική, με ιδιαίτερη σημασία πλέον να έχουν τα εστιασμένα και ταχύρρυθμα προγράμματα ανάπτυξης δεξιοτήτων σε αποφοίτους STEM αλλά και λοιπών κατευθύνσεων που οδηγούν σε πιστοποιήσεις με αντίκρισμα στην αγορά εργασίας.
Όπως προκύπτει από την έρευνα, η υιοθέτηση του Gen AI στις ελληνικές επιχειρήσεις όλων των κλάδων της οικονομίας, βρίσκεται ακόμη σε πρώιμο στάδιο. Στο πλαίσιο της έρευνας ερωτήθηκαν περίπου 200 επιχειρήσεις διαφόρων κλάδων και μόλις το 15% απάντησε ότι έχει ξεκινήσει να πειραματίζεται με την εν λόγω προηγμένη ψηφιακή τεχνολογία, παρόλο που 8 στις 10 επιχειρήσεις πιστεύουν πως η υιοθέτηση λύσεων Gen AI μπορεί να βελτιώσει την αποδοτικότητα και να ενισχύσει την ανάπτυξή τους.
Επιπλέον η έρευνα απευθύνθηκε σε περίπου 100 εταιρείες του κλάδου Τεχνολογίας, Πληροφορικής και Επικοινωνιών (ΤΠΕ). Δύο στις 3 εταιρείες δήλωσαν ότι δεν έχουν ακόμα προσαρμόσει τη στρατηγική τους για την ενσωμάτωση λύσεων Gen AI. Παράλληλα 3 στις 5 εταιρείες του κλάδου ΤΠΕ εκτιμούν ότι η έλευση του Gen AI θα δημιουργήσει σημαντικές ανάγκες υποστήριξης των λοιπών κλάδων, διογκώνοντας έτσι την πρόκληση που αντιμετωπίζουν στην εξεύρεση κατάλληλα εκπαιδευμένου προσωπικού, καθώς υφίσταται σημαντικό κενό μεταξύ της προσφοράς και ζήτησης σε ειδικούς ΤΠΕ. Με αφορμή την παρουσίαση της μελέτης στο πρόσφατο συνέδριο του ΣΕΠΕ Digital Economy Forum ο Νίκος Χριστοδούλου, Partner, Consulting Leader, της Deloitte Ελλάδος, επισήμανε ότι από τα ευρήματα της πρωτογενούς έρευνας διαφαίνεται ότι σήμερα οι επιχειρήσεις βρίσκονται ακόμα σε στάδιο «ανακάλυψης» και «πειραματισμού», ωστόσο εφόσον μελλοντικά εφαρμόσουν λύσεις Gen AI, η σημαντική βελτίωση της παραγωγικότητάς τους θα αποφέρει και απώτερα οφέλη στην οικονομία. Η αξιοποίηση της ευκαιρίας που δημιουργεί το Gen AI εκτιμάται ότι θα επιβαρύνει το ήδη αναγνωρισμένο κενό προσφοράς – ζήτησης των απαραίτητων δεξιοτήτων και, ως εκ τούτου, καθίσταται ακόμα πιο σημαντική η θέσπιση μέτρων πολιτικής για τη στήριξη της απασχόλησης της ειδικότητας των ειδικών ΤΠΕ, πρόσθεσε.
Τεχνητή Νοημοσύνη και Χρηματοπιστωτικός τομέας
Ειδικότερα όσον αφορά την σταδιακή εφαρμογή της Τεχνητής Νοημοσύνης στο χρηματοπιστωτικό Τομέα, όπως αναφέρει σε συνέντευξη του στο ΑΠΕ/ΜΠΕ και το δημοσιογράφο Αλέκο Λιδωρίκη ο σύμβουλος εκπαίδευσης τραπεζικών στελεχών και πρώην Μεσολαβητής Τραπεζικών και Επενδυτικών Υπηρεσιών Δημήτρης Παυλάκης, δίνει τη δυνατότητα στις τράπεζες να βελτιώσουν την επικοινωνία και τη γενικότερη σχέση τους με τους πελάτες τους. Κάτι που αποτελεί για τις τράπεζες πρωταρχικό στόχο σε διεθνές και εγχώριο επίπεδο, καθώς ο ανταγωνισμός στον κλάδο έχει ενταθεί και με την είσοδο τρίτων παικτών.
Οι τράπεζες, όπως αναφέρει ο κ. Παυλάκης με τη χρήση αλγορίθμων μηχανικής μάθησης και φυσικής γλώσσας, σταδιακά μπορούν να αναγνωρίζουν και να ερμηνεύουν τις ανάγκες των πελατών τους με μεγαλύτερη ακόμη ακρίβεια, φθάνοντας στο σημείο να προσφέρουν στο κάθε πελάτη εξατομικευμένες χρηματοοικονομικές λύσεις και συμβουλές. Ανάλογα με το ηλικιακό τους προφίλ, το οικογενειακό, το οικονομικο τους αλλά και τις καταναλωτικές τους συνήθειες και το επενδυτικό ρίσκο που θέλουν να αναλάβουν.
Η τεχνητή νοημοσύνη θα επιτρέψει την αυτόματη επεξεργασία και εκτέλεση συναλλαγών, μειώνοντας τον χρόνο και το κόστος για τους πελάτες και τις τράπεζες, ενώ συνεισφέρει και στην ενίσχυση της ασφάλειας στον χώρο των τραπεζών, που αποτελεί επίσης μια μεγάλη πρόκληση του κλάδου. Πιο συγκεκριμένα, αναφέρει ο κ. Παυλάκης, με την ανάλυση μεγάλων όγκων δεδομένων, η τεχνητή νοημοσύνη θα αναγνωρίζει τα μοτίβα και τις ανωμαλίες στις συναλλαγές, εντοπίζοντας δυνητικά απάτες και απειλές, ενώ θα μπορεί να προβλέπει τις ανάγκες για καταπολέμηση της απάτης και να λαμβάνει προληπτικά μέτρα για την προστασία των πελατών και των τραπεζών.
Ο κ. Παυλάκης αναφέρεται και στις προκλήσεις από την εφαρμογή της τεχνητής νοημοσύνης στον κλάδο των τραπεζών, εστιάζοντας στην ανάγκη της αυστηρής τήρησης των μέτρων προστασίας και ασφαλείας των δεδομένων των πελατών, στο πλαίσιο της διαδικασίας συλλογής και επεξεργασίας δεδομένων. Μια άλλη πρόκληση είναι η περαιτέρω θωράκιση τους από κινδύνους κυβερνοεπιθέσεων και της απώλειας δεδομένων, με συνεχείς επενδύσεις σε προηγμένα συστήματα προστασίας για την αντιμετώπιση τέτοιων περιστατικών καθώς και για την αποκατάσταση τυχόν προβλημάτων. Με την αυξημένη χρήση της τεχνολογίας και την αυτοματοποίηση ορισμένων εργασιών, υπάρχει ο κίνδυνος απώλειας θέσεων εργασίας για ορισμένους επαγγελματικούς τομείς μέσα στις τράπεζες. Την στιγμή όμως που δεν θα χαθεί ποτέ η ανάγκη της προσωπικής επαφής του τραπεζικού πελάτη με τον τραπεζικό του σύμβουλο, η πρόκληση αυτή περιορίζεται με τον καθοριστικό ρόλο που αποκτά η μετεκπαίδευση και η εκ νέου επαγγελματική κατάρτιση στον τραπεζικό τομέα προκειμένου οι εργαζόμενοι να προσαρμόζονται στις νέες τεχνολογίες και ταυτόχρονα να διατηρούν την απασχόλησή τους στους νέους ρόλους που θα κληθούν να διαδραματίσουν.
Οι γενικότερες εξελίξεις στον τομέα της Τεχνητής Νοημοσύνης
Η Τεχνητή Νοημοσύνη όμως δεν αλλάζει μόνον το επιχειρείν, αλλά διαμορφώνει ένα νέο τρόπο ζωής, έχοντας ανοίξει σε διεθνές επίπεδο ένα παράθυρο διαλόγου για το που μπορεί να φτάσει και τι επιπτώσεις μπορεί να έχει. Αναφέρει χαρακτηριστικά ο πρόεδρος του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος (ΙΣΝ) Ανδρέας Δρακόπουλος, σε μήνυμα του για το 2024 (που εστιάζει στις πρωτοβουλίες του Ιδρύματος για το νέο έτος): «Οι απίστευτες εξελίξεις στην τεχνητή νοημοσύνη δεν αφήνουν καμία αμφιβολία, ευτυχώς ή δυστυχώς, σχετικά με το γεγονός ότι βρισκόμαστε στην αυγή μιας νέας τεχνολογικής εποχής, η οποία θα δοκιμάσει τα ανθρώπινα όρια. Οι προοπτικές, εάν και σίγουρα συναρπαστικές από μια άποψη, είναι ταυτόχρονα βαθιά ανησυχητικές. Ενώ η νέα τεχνολογία της τεχνητής νοημοσύνης υπόσχεται εκπληκτικές, θετικές εξελίξεις σε τομείς όπως η υγεία και η επιστημονική έρευνα, καθώς και στην καθημερινότητά μας, το υπαρξιακό ερώτημα που ανακύπτει είναι κατά πόσον εμείς συλλογικά -η ανθρώπινη κοινωνία- θα είμαστε σε θέση να διαχειριστούμε τα μειονεκτήματα και να αποφύγουμε δυνητικά καταστροφικές, παράπλευρες απώλειες. Μπορούμε όλοι μαζί να κάνουμε ό,τι μπορούμε για να αξιοποιήσουμε στον μέγιστο βαθμό τις ευκαιρίες και παράλληλα να διαχειριστούμε τις προκλήσεις που παρουσιάζονται; Mπορούμε να διατηρήσουμε την ανθρώπινη πλευρά μας ως κοινωνία;»
Γενικότερα από το δημόσιο διάλογο σε διεθνές και εθνικό επίπεδο αναδεικνύεται μεταξύ άλλων ολοένα και περισσότερο η ανάγκη διατήρησης του μέτρου και ο ρόλος του ανθρώπινου παράγοντα και οι τεράστιες δυνατότητες που έχει.