Με επάρκεια αγαθών και συγκράτηση τιμών οδεύει η αγορά προς το Πάσχα. Οι ελπίδες του εμπορικού κόσμου αναπτερώνονται από την επικείμενη εορταστική περίοδο, σε συνδυασμό με την ενεργοποίηση του «καλαθιού του Πάσχα» και του «καλαθιού των Νονών» ενώ οι καταναλωτές έχουν ήδη αρχίσει να κάνουν τη δική τους έρευνα προκειμένου το επόμενο διάστημα να προχωρήσουν στις πασχαλινές τους αγορές.
Την ίδια ώρα, σημαντική αποκλιμάκωση στον πληθωρισμό τροφίμων και μειώσεις των τιμών στα προϊόντα άμεσης κατανάλωσης νοικοκυριού και ατομικής φροντίδας, αποτυπώνονται στα στοιχεία πληθωρισμού που ανακοινώθηκαν από την ΕΛΣΤΑΤ. Μάλιστα, ο πληθωρισμός τροφίμων μειώθηκε διαδοχικά από 8,3% τον Ιανουάριο σε 6,7% τον Φεβρουάριο και σε 5,3% τον Μάρτιο.
Επιπλέον, σύμφωνα με τα στοιχεία ιδιαίτερα σημαντικές μειώσεις τιμών καταγράφονται σε επίπεδο μήνα (Φεβρουάριος – Μάρτιος) στις εξής κατηγορίες τροφίμων: νωπά λαχανικά (-6,3%), νωπά ψάρια (-5,4%), χοιρινό κρέας (-2,1%) και τυριά (-1,4%). Μειώσεις τιμών καταγράφονται επίσης και σε μη τρόφιμα, προϊόντα που αποτέλεσαν αντικείμενο της ρύθμισης του υπουργείου Ανάπτυξης για μείωση των παροχών των προμηθευτών προς τα σούπερ μάρκετ. Στα είδη άμεσης κατανάλωσης νοικοκυριού καταγράφεται πτώση τιμών κατά -2,1% και στα είδη ατομικής φροντίδας κατά -2,5% τον Μάρτιο του 2024 σε σχέση με τον Μάρτιο του 2023.
«Τα μέτρα σταδιακά έχουν αρχίσει να αποδίδουν και θα δούμε ταχύτερη αποκλιμάκωση του αποπληθωρισμού. Είναι μέτρα έκτακτα μέχρι να λειτουργήσει η αγορά και μετά αυτά τα μέτρα θα σβήσουν» δήλωσε πρόσφατα ο υπουργός Ανάπτυξης, Κώστας Σκρέκας, αναφορικά με τη μάχη της κυβέρνησης για την αντιμετώπιση της ακρίβειας. Για την τιμή των αμνοεριφίων στο «καλάθι του Πάσχα», ο υπουργός ανέφερε ότι στόχος είναι για το αρνί η τιμή να είναι χαμηλότερα από 10 ευρώ το κιλό», ενώ σε ό,τι αφορά στο «καλάθι των Νονών», σημείωσε πως «το αξιολογούμε», λέγοντας πως «συζητάμε με την αγορά» και πως «οι τιμές είναι σε αποκλιμάκωση». Επίσης, υποστήριξε ότι συνεχίζονται, με αμείωτη ένταση, οι έλεγχοι σε όλο το εύρος της αγοράς.
Στο ίδιο μήκος κύματος, ο γενικός γραμματέας Εμπορίου και Προστασίας Καταναλωτή Σωτήρης Αναγνωστόπουλος δήλωσε πρόσφατα για τις τιμές των αμνοεριφίων ότι φέτος θα είναι κατά τι καλύτερες σε σχέση με πέρυσι. Ανέφερε επίσης, ότι μεσοσταθμικά, το πασχαλινό τραπέζι αναμένεται να μείνει στα ίδια επίπεδα ενώ για το πασχαλινό καλάθι, σημείωσε ότι θα ξεκινήσει την Τετάρτη πριν από την Μεγάλη Εβδομάδα. Ερωτηθείς αν θα δημιουργηθεί και φέτος το «Καλάθι των Νονών», σημείωσε: «Υπάρχει συζήτηση με την αγορά, γιατί σκοπός των καλαθιών είναι να καταδεικνύουν προϊόντα που υπάρχουν στην αγορά και να είναι πολύ φτηνά, φθηνότερα σε σχέση με αυτό που συμβαίνει κατά μέσο όρο. Όμως, φαίνεται – ειδικά στη συγκεκριμένη κατηγορία – ότι οι τιμές έχουν αρχίσει και αποκλιμακώνεται πιο έντονα από ό,τι στα τρόφιμα. Επομένως, μπορεί να έχουμε μια καλύτερη εικόνα, θα το δούμε όμως με την αγορά, αν μπορεί να στηριχθεί αυτό το μέτρο».
Ο αντίκτυπος των πληθωριστικών πιέσεων στην ψυχολογία των καταναλωτών αποτυπώνεται στο πλαίσιο των ερευνών της EY. Όπως εξηγεί μιλώντας στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο Θάνος Μαύρος, Εταίρος, Συμβουλευτικές Υπηρεσίες, EY Ελλάδος και Επικεφαλής του Τομέα Καταναλωτικών Προϊόντων και Λιανεμπορίου της ΕΥ στην Ελλάδα και τη Νοτιοανατολική Ευρώπη «η EY Ελλάδος παρακολουθεί συστηματικά τις τάσεις που αναπτύσσονται στο καταναλωτικό κοινό τα τελευταία τρία χρόνια, μέσω της ετήσιας έρευνα Future Consumer Index».
Στην Ελλάδα, ποσοστό 56% των καταναλωτών δήλωναν το 2023 ότι ανησυχούσαν πάρα πολύ για το αυξημένο κόστος ζωής, 53% για τα οικονομικά τους και 40% για την οικονομία γενικά, ενώ δυο στους τρεις (69%) εκτιμούσαν ότι το πρόβλημα του αυξημένου κόστους ζωής θα ενταθεί τους επόμενους μήνες. «Οι τάσεις αυτές αποτυπώθηκαν στην εορταστική αγορά των Χριστουγέννων, κάτι που αναμένεται να ισχύσει και για την επικείμενη Πασχαλινή αγορά, ειδικότερα σε ένα περιβάλλον όπου οι οικονομικές πιέσεις επιμένουν και η ακρίβεια απασχολεί καθημερινά τους καταναλωτές» αναφέρει ο κ. Μαύρος.
Ταυτόχρονα, με στοιχεία του Ερευνητικού Εργαστηρίου Μάρκετινγκ του ΟΠΑ, 9 στους 10 Έλληνες καταναλωτές, δηλώνουν να αντιμετωπίζουν δυσκολίες εξαιτίας των ανατιμήσεων βασικών αγαθών και του αυξημένου κόστους ενέργειας. «Έχουμε δει, βέβαια, να γίνονται θετικά βήματα, όπως η αύξηση του κατώτατου μισθού, όμως, στην ουσία, η αγοραστική δύναμη των καταναλωτών έχει μειωθεί από τους παράγοντες που αναφέραμε παραπάνω και αυτό προκαλεί μία απαισιοδοξία που με τη σειρά της αντανακλάται και στην καταναλωτική συμπεριφορά» υπογραμμίζει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο κ. Μαύρος.
Πώς διαμορφώνεται όμως σήμερα το προφίλ του μέσου Έλληνα καταναλωτή; Στο ερώτημα αυτό απαντά πρόσφατη έρευνα Shopper Insights που πραγματοποιήθηκε από την NielsenIQ. Ειδικότερα, ο μέσος αγοραστής στα καταστήματα των σούπερ μάρκετ, είναι γυναίκα 39 ετών, λίγο νεότερη από τη μέση ηλικία του πληθυσμού στη χώρα, που είναι τα 42 έτη και πρόκειται για το άτομο που είναι κυρίως υπεύθυνο για την πλειοψηφία των αγορών στο νοικοκυριό. Οι κύριες αγορές του νοικοκυριού πραγματοποιούνται σε εβδομαδιαία βάση, ενώ αντίστοιχα, οι συμπληρωματικές/έκτακτες αγορές πραγματοποιούνται κατά μέσο όρο 2 φορές την εβδομάδα, σε καταστήματα όχι μίας, αλλά παραπάνω από 2 διαφορετικών λιανεμπορικών αλυσίδων.
Σύμφωνα με τα ευρήματα της έρευνας, το ποσό της μηνιαίας δαπάνης για τα ψώνια του νοικοκυριού στο σούπερ μάρκετ υπολογίστηκε από τους ερωτώμενους στα 329 ευρώ, προσαυξημένο κατά 5% σε σχέση με την προηγούμενη χρονιά, αποτελώντας μάλιστα και την υψηλότερη τιμή της τελευταίας τετραετίας, όπως αυτή αποτυπώνεται μέσα από την έρευνα. Η Ελλάδα εξακολουθεί να βρίσκεται χαμηλότερα από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο, ο οποίος είναι στα 352 ευρώ, ωστόσο υψηλότερα από αγορές με μεγαλύτερο ΑΕΠ, όπως η Γερμανία, με την κατάταξη της τελευταίας να μπορεί να ερμηνευθεί από την ισχυρή παρουσία των μεγάλων εκπτωτικών καταστημάτων και την ευρεία γκάμα των επιλογών σε προϊόντα ιδιωτικής ετικέτας.
Για το θέμα των τιμών και των προσφορών, οι αγοραστές δηλώνουν ότι αισθάνονται τις τιμές να αυξάνονται και ως μηχανισμός συγκράτησης των προϋπολογισμών τους αποτελεί κυρίως η επικέντρωση τους στην προμήθεια βασικών ειδών και ο περιορισμός ενδεχόμενων πολυτελειών. Μάλιστα, σχεδόν 2 στους 3 αγοραστές δηλώνουν ότι έχουν ικανοποιητική γνώση των τιμών των προϊόντων που βρίσκονται μέσα στο καλάθι τους και αγοράζουν σε τακτική βάση και με τη συντριπτική πλειοψηφία αυτών να είναι σε θέση να αντιληφθούν τις όποιες αλλαγές της τιμής. Όσον αφορά στις προωθητικές ενέργειες αυτές φαίνεται να επηρεάζουν την πιστότητα στις μάρκες αλλά και στα καταστήματα με 1 στους 4 αγοραστές να δηλώνει πως αλλάζει είτε μάρκα είτε κατάστημα, ανάλογα με το που έχει τις καλύτερες προσφορές για το συγκεκριμένο αγοραστικό του ταξίδι.
Αναφορικά με τις ανησυχίες, τις στρατηγικές, αλλά και τις προβλέψεις των υψηλόβαθμων στελεχών του λιανεμπορίου τροφίμων έρευνα που παρουσιάστηκε στο πλαίσιο του ετήσιου Shopper Trends συνεδρίου της NielsenIQ έδειξε ότι 8 στους 10 προβλέπουν ανάπτυξη για τις επιχειρήσεις τους. Για πορεία του γενικότερου κλάδου των ταχυκίνητων καταναλωτικών προϊόντων, οι προβλέψεις είναι επίσης θετικές, ωστόσο πιο συγκρατημένες σε σχέση με την περασμένη χρονιά, προφανώς και λόγω της υποχώρησης των πληθωριστικών φαινομένων, οι οποίες και αναμένονται, σύμφωνα με την έρευνα. Ιδιαίτερα ενδιαφέρον ωστόσο είναι το εύρημα σχετικά με την προσδοκία για τους πωλούμενους όγκους: Την περασμένη χρονιά υπήρξε διάχυτη η ανησυχία ότι οι αυξήσεις των τιμών θα οδηγήσουν σε μείωση της κατανάλωσης, κάτι που δε συνέβη, καθώς με βάση τις μετρήσεις της NielsenIQ για το 2023, η ζήτηση παρέμεινε σταθερή. Φέτος, οι άνθρωποι της αγοράς, προφανώς ορμώμενοι από το περυσινό αποτέλεσμα, προβλέπουν σε μεγάλο βαθμό σταθερότητα, με 1 στους 5 να αναμένει ανάπτυξη μεγαλύτερη του 2%.
Όσον αφορά τώρα στις βασικές τους ανησυχίες, την πρώτη θέση κατέχει η μειούμενη αγοραστική δύναμη των αγοραστών, ενώ σημαντικά αυξήθηκαν οι απαντήσεις για τον εντεινόμενο κρατικό έλεγχο της αγοράς και κατ’ επέκταση στο κατά πόσο αυτός ο έλεγχος επηρεάζει τη ελκυστικότητα της χώρας ή και την αυτοπεποίθηση που χρειάζεται για την προσέλκυση επενδύσεων. Την ίδια στιγμή συνεχίζει να είναι σημαντική, ωστόσο αρκετά μειωμένη σε σχέση με την περασμένη χρονιά, η ανησυχία για τον πληθωρισμό, καθώς και το κόστος παραγωγής.
Στον αντίποδα, στους κυρίους πυλώνες ανάπτυξης, οι προμηθευτές αναφέρουν την εισαγωγή νέων προϊόντων στην αγορά, καθώς και εν γένει την καινοτομία με ένα ποσοστό 72%. Η άποψη αυτή φαίνεται να είναι προς τη σωστή κατεύθυνση, καθώς μέσα από την ανάλυση των δεδομένων της αγοράς της NielsenIQ, διαπιστώθηκε ότι το 12% των προϊόντων που πωλήθηκαν στην αγορά το 2023 ήταν νέα, ενώ σημαντικό εύρημα της ίδιας ανάλυσης αποτελεί το γεγονός οι νέοι κωδικοί είναι αυτοί που οδηγούν την ανάπτυξη των πωλήσεων, ειδικά για τις μεγάλες προϊόντικές κατηγορίες του μη τρόφιμου, οι οποίες και χαρακτηρίζονται από υψηλό R&D. Ταυτόχρονα ωστόσο με την τοποθέτηση νέων προϊόντων πάνω στα ράφια, θα πρέπει να γίνει και ένας εξορθολογισμός του κωδικολογίου μέσα στις διαφορετικές προϊόντικές κατηγορίες, καθώς με βάση την ανάλυση του τμήματος Advanced Analytics της NielsenIQ, μόλις το 18% των κωδικών πραγματοποιεί το 80% του τζίρου των FMCGs στα σούπερ μάρκετ.