Τα εγκαταλελειμμένα, χαμένα και πεταμένα αλιευτικά εργαλεία είναι η πιο θανατηφόρα μορφή θαλάσσιου πλαστικού σύμφωνα με τους ειδικούς, απειλώντας το 66% των θαλάσσιων ζώων, συμπεριλαμβανομένων όλων των ειδών θαλάσσιας χελώνας και το 50% των θαλασσοπουλιών.
Η Ελλάδα σύμφωνα με τις πιο πρόσφατες έρευνες πετάει ετησίως περίπου 11.500 τόνους πλαστικού στη θάλασσα ενώ σύμφωνα με έκθεση της WWF, κάθε χρόνο , 570.000 τόνοι πλαστικού καταλήγουν στα νερά της Μεσογείου. Ωστόσο το 80% της θαλάσσιας ρύπανσης εντοπίζεται στην Νοτιοανατολική Ασία. Οι αριθμοί είναι αποκαλυπτικοί ως προς τη ρύπανση των θαλασσών από τα πλαστικά καθώς όπως έχει προκύψει από έρευνες, μπορεί να αυξηθεί κατά 2,6 φορές ως το 2040, αν δεν θεσπιστούν νομικά δεσμευτικές παγκόσμιες πολιτικές.
Στη μάχη για την μείωση της θαλάσσιας ρύπανσης από τα πλαστικά βρίσκεται εδώ και χρόνια η κοινωνική επιχείρηση «ΕΝΑΛΕΙΑ». Όλα ξεκίνησαν πριν από περίπου 7 χρόνια όταν ο ιδρυτής της, πρέσβης της Μεσογειακής Ακτής από το πρόγραμμα Περιβάλλοντος του ΟΗΕ και βραβευμένος από το Πρόγραμμα Περιβάλλοντος του ΟΗΕ ως Νέος Πρωταθλητής της Γης για την Ευρώπη το 2020 Λευτέρης Αραπάκης, προερχόμενος από οικογένεια ψαράδων αποφάσισε ύστερα από μία συζήτηση με τον πατέρα του να συστήσει την πρώτη επαγγελματική σχολή αλιείας την ΕΝΑΛΕΙΑ. Μέσω της ίδρυσής της ο κ. Αραπάκης στόχευε αφενός να εκπαιδεύσει τους αλιείς πώς να ασκήσουν το επάγγελμά τους με έναν πιο οικολογικό τρόπο και αφετέρου να τους εντάξει στην προσπάθεια να καθαριστεί η Μεσόγειος από τα πλαστικά μέσω της πρωτοβουλίας Mediterranean Cleanup.
Χάρη στην εκπαίδευση που τους παρείχε η ‘’ΕΝΑΛΕΙΑ’’ οι ψαράδες τόσο από το λιμάνι του Κερατσινίου όσο και από 41 άλλα λιμάνια έχουν σταματήσει να πετούν σκουπίδια αλλά και τα παλιά τους δίχτυα στη θάλασσα. Πλέον εκτός από τα ψάρια τους ψαρεύουν και πλαστικά τα οποία τα παραδίδουν στους συντονιστές της «ΕΝΑΛΕΙΑ» που τους περιμένουν στο λιμάνι.
Μέχρι στιγμής η ΕΝΑΛΕΙΑ έχει συλλέξει συνολικά 770 τόνους πλαστικού, ενώ μέχρι το 2024 αναμένεται ότι θα είναι σε θέση να συλλέγει 1.000 τόνους πλαστικού ετησίως. Μάλιστα πριν λίγες μέρες σε κοινή εκδήλωση με το περιβαλλοντικό πρόγραμμα των Ηνωμένων Εθνών ( UNEP) ανακοινώθηκε ότι θα αρχίσει πλέον να εργάζεται στην Αίγυπτο και την Ισπανία και θα αναβαθμίσει τη δραστηριότητά της στην Κένυα και την Ιταλία. Η επέκταση θα περιλαμβάνει τοπικούς εταίρους σε ορισμένες από αυτές τις χώρες.
«Έχουν αυξηθεί τα πλαστικά που βρίσκονται στο περιβάλλον, έχουν αυξηθεί τα πλαστικά που παράγουμε σαν ανθρωπότητα και μειώθηκε και το ποσοστό ανακύκλωσης τους από το 9% που ήταν τα τελευταία χρόνια πλέον έπεσε στο 5% γι αυτό υπάρχει αυτή η επείγουσα κατάσταση να υπογραφεί η συνθήκη για την πλαστική ρύπανση», τονίζει στο Αθηναϊκό-Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων, ο Λευτέρης Αραπάκης, που βρέθηκε την περασμένη εβδομάδα στο Παρίσι για την Διακυβερνητική Επιτροπή Διαπραγματεύσεων της Περιβαλλοντικής Συνέλευσης του ΟΗΕ για την πλαστική ρύπανση. Όπως εξηγεί ο στόχος είναι η μείωση των πλαστικών μέχρι το 2040 κατά 80% ωστόσο τονίζει ότι χρειάζεται να αλλάξει κι ο τρόπος που σχεδιάζεται το πλαστικό ώστε να καταλήγει στην κυκλική οικονομία.
«Πρέπει να δοθεί έμφαση στην κατασκευή του με ανακυκλώσιμο πλαστικό», σημειώνει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο κ. Αραπάκης.
Από το βυθό της θάλασσας σε εργοστάσιο ανακύκλωσης
Επιστρέφοντας στο λιμάνι με τα δίχτυα τους γεμάτα από πλαστικά οι αλιείς συναντούν τους συντονιστές του προγράμματος της ‘’ΕΝΑΛΕΙΑ’’ και τους παραδίδουν όσα συγκέντρωσαν από τη θάλασσα, ενώ για κάθε κιλό πλαστικό που παραδίδουν λαμβάνουν χρήματα. Πλαστικά μπουκάλια, παπούτσια, μάσκες, βατραχοπέδιλα ακόμη και παιχνίδια θαλάσσης είναι κάποια από τα αντικείμενα που βρέθηκαν μπλεγμένα στα δίχτυα τους. Στη συνέχεια οι συντονιστές συλλέγουν και ζυγίζουν το πλαστικό που έχει περισυλλέξει κάθε σκάφος, το οποίο έπειτα μεταφέρεται σε εταιρείες ανακύκλωσης που το μετατρέπουν σε πέλλετ.
Τα δίχτυα αλιείας αντιπροσωπεύουν το 16% των απορριμμάτων που ανέκτησε η ‘’ΕΝΑΛΕΙΑ’’ στην Ελλάδα και έφτασαν στο εργοστάσιο ανακύκλωσης. Ακολουθούν απορρίμματα από πολυαιθυλένιο υψηλής πυκνότητας (12,5%), πολυαιθυλένιο χαμηλής πυκνότητας (8%) και μέταλλα (7,5%). Άλλοι τύποι ανακυκλώσιμου πλαστικού αντιπροσώπευαν το 12% των ανακτηθέντων αποβλήτων, ενώ το υπόλοιπο 44% αποτελούνταν από μη ανακυκλώσιμα πλαστικά, οργανικά απόβλητα, μικροπλαστικά και μη αναγνωρίσιμα υλικά.
«Μαζί με εταιρείες ανακύκλωσης, είμαστε σε θέση να μετατρέψουμε αυτό το υλικό σε νέα, βιώσιμα προϊόντα και να υποστηρίξουμε περαιτέρω τις αλιευτικές κοινότητες στη συλλογή πλαστικού από τη θάλασσα», υπογραμμίζει ο κ. Αραπάκης, ωστόσο προσθέτει ότι δεν ήταν εύκολο να βρεθούν εταιρείες ανακύκλωσης που θα μπορούσαν να επεξεργαστούν το πλαστικό που συνέλεγαν οι αλιείς.
Όπως εξηγεί ο Λευτέρης Μπαστάκης ιδρυτής και διευθύνων σύμβουλος του ανεξάρτητου, διεθνούς, μη κερδοσκοπικού οργανισμού Keep Sea Blue δεν είναι εφικτό να ανακυκλωθούν τα πάντα, για το λόγο αυτό όπως υπογραμμίζει οι παραγωγοί συσκευασιών χρειάζεται να καταβάλουν μεγαλύτερη προσπάθεια για να παράγουν συσκευασίες φιλικές προς την ανακύκλωση.
Φτάνοντας τα πλαστικά στο εργοστάσιο ανακύκλωσης ξεκινά η διαλογή τους ανάλογα το υλικό από το οποίο είναι κατασκευασμένα. Όταν ολοκληρωθεί η διαδικασία κάποια από αυτά που έχουν περισυλλέξει παραδίδονται σε διάφορες εταιρείες που ανακυκλώνουν το θαλάσσιο πλαστικό για να φτιάξουν νέα προϊόντα.
«Πραγματικά μπορεί να εκπλαγείς απ’ όσα πράγματα υπάρχουν μέσα στη θάλασσα. Μπορείς να βρεις από πλαστικά μπουκάλια, παιχνίδια, παπούτσια και ό,τι μπορείς να φανταστείς», επισημαίνει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο διευθυντής του εργοστασίου της Skyplast, Αλέξανδρος Γραμματικάκης.
Ποια είναι τα πιο συχνά λάθη στην ανακύκλωση και τι ανακυκλώνεται περισσότερο στην Ελλάδα
Το χαρτί φαίνεται να είναι ο πρωταγωνιστής των απορριμμάτων από τους μπλε κάδους ανακύκλωσης καθώς αποτελεί το 70% των απορριμμάτων που φτάνουν στο εργοστάσιο ανακύκλωσης SKYPLAST, όπως εξηγεί στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο κ. Γραμματικάκης. «Πετάμε στους κάδους περίπου 600.000 τόνους χαρτί», αναφέρει και προσθέτει ότι το επόμενο που βρίσκουν είναι πλαστικά μπουκάλια PET. Σε γενικές γραμμές, όπως τονίζει, οι κάτοικοι της Ελλάδας ανακυκλώνουν γενικά, ιδιαίτερα στις μεγάλες πόλεις, ωστόσο στα νησιά μειώνονται τα ποσοστά ανακύκλωσης. «Το πρόβλημα εντοπίζεται κυρίως σε νησιά . Ειδικότερα, τον Αύγουστο τα νησιά που μαζεύουν πολύ κόσμο, το καράβι δεν μπορεί να μεταφέρει τα σκουπίδια πάνω κάτω με αποτέλεσμα να τα ξεφορτώνουν σε ανοιχτούς χώρους και να καταλήγουν στη θάλασσα», υπογραμμίζει ο κ. Γραμματικάκης.
Σύμφωνα με τον κ. Γραμματικάκη το πιο συχνό λάθος των πολιτών στην ανακύκλωση είναι ότι ρίχνουν μαζί και άλλα πράγματα, όπως για παράδειγμα τροφές, στάχτες ή αποτσίγαρα, με αποτέλεσμα να πέφτει η ποιότητα του υλικού. «Ένας πολύ συχνός κίνδυνος είναι ότι οι άνθρωποι βάζουν στάχτες από το τζάκι τους , αυτό κρατάει θερμοκρασία και έρχεται και ανάβει φωτιά. Είναι και ο λόγος που τα περισσότερα διαλογητήρια έχουν καεί μία και δύο φορές στην Ελλάδα», σημειώνει. Όπως προσθέτει, στον κάδο κυρίως μπαίνουν συσκευασίες φαγητού και υγρών, όπως μπουκάλια, κεσεδάκια κλπ. Ένα πλαστικό παιχνίδι δεν θα μπει στον κάδο ανακύκλωσης. Επιπλέον, όπως εξηγεί το πιο σωστό είναι να αδειάζουμε τη σακούλα με τα πράγματα στον κάδο και όχι να την ρίχνουμε κι αυτήν μαζί με αυτά. Παράλληλα αναφέρει ότι δεν χρειάζεται να ξεπλένουμε τα μπουκάλια ή τις συσκευασίες των προϊόντων αν έχουν μείνει υπολείμματα ( κι όχι ολόκληρες τροφές ή υγρά ) καθώς θα πλυθούν όλα μαζί όταν φτάσουν στο κέντρο διαλογής των εργοστασίων, εξοικονομώντας με αυτό τον τρόπο και νερό.
Ακόμη, όπως επισημαίνει, δεν πρέπει να μπαίνουν στους κάδους ανακύκλωσης μπουκάλια ή συσκευασίες που έχουν χρησιμοποιηθεί για νέφτι, βενζίνες, μπογιές και γενικά χημικά. «Όταν δούμε ένα τέτοιο μπουκάλι θα το πετάξουμε δεν θα ρισκάρουμε να μπει μαζί με τα άλλα μπουκάλια , στη διαλογή θα φύγει. Το μπουκάλι αυτό δεν θα ανακυκλωθεί», υπογραμμίζει.